Cải cách thủ tục hành chính (TTHC) luôn được coi là một trong những khâu đột phá quan trọng để nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của bộ máy nhà nước. Với đặc thù là ngành quản lý lĩnh vực gắn bó mật thiết với đời sống người dân, Bộ Y tế trong nhiều năm qua đã đặt cải cách hành chính nói chung và cải cách TTHC nói riêng vào vị trí trọng tâm trong chỉ đạo, điều hành. Báo cáo phân tích kết quả xác định Chỉ số cải cách hành chính (PAR INDEX) năm 2024 cho thấy, mặc dù còn không ít khó khăn, hạn chế, nhưng Bộ Y tế đã đạt được những kết quả tích cực, đồng thời cũng chỉ ra những nhiệm vụ cấp bách cho giai đoạn tới.

Năm 2024, PAR INDEX của Bộ Y tế đạt 76,03/100 điểm, giảm so với năm 2023 và thấp hơn mức trung bình 84,43% của các bộ, ngành. Đây là dấu hiệu cho thấy công tác cải cách hành chính trong ngành Y tế đang chịu nhiều áp lực, đòi hỏi phải có các giải pháp mạnh mẽ, đồng bộ hơn trong thời gian tới. Đáng chú ý, một số lĩnh vực đạt điểm cao, khẳng định sự nỗ lực và quyết tâm của Bộ, nhưng cũng có những mảng còn nhiều hạn chế, cần được tháo gỡ kịp thời để đáp ứng yêu cầu đổi mới.

Trong công tác chỉ đạo, điều hành, Bộ Y tế đạt tới 94%, cao hơn năm 2023, thể hiện sự quan tâm, chỉ đạo sát sao từ lãnh đạo Bộ và các đơn vị trực thuộc. Các kế hoạch cải cách hành chính hằng năm được ban hành đầy đủ, việc kiểm tra, báo cáo, tuyên truyền và đổi mới sáng tạo trong thực hiện đều được chú trọng. Tuy nhiên, tiến độ hoàn thành nhiệm vụ do Chính phủ và Thủ tướng giao vẫn còn hạn chế; năm 2024 Bộ Y tế được giao 257 nhiệm vụ nhưng vẫn còn 183 nhiệm vụ chưa hoàn thành, trong đó có 3 nhiệm vụ quá hạn. Điều này ảnh hưởng trực tiếp đến điểm số và phản ánh áp lực công việc khổng lồ trong bối cảnh nguồn lực nhân sự còn mỏng, nhiều cán bộ theo dõi công tác cải cách vẫn phải kiêm nhiệm.

Ở lĩnh vực cải cách thể chế, chỉ số năm 2024 chỉ đạt 67%, thấp hơn mức năm 2023. Việc xây dựng văn bản quy phạm pháp luật, đánh giá tác động TTHC trong dự thảo văn bản, pháp điển và hợp nhất văn bản còn chậm, chưa bảo đảm đúng tiến độ. Điển hình, trong số 69 văn bản mới ban hành, Bộ mới thực hiện pháp điển được 3 văn bản; việc hợp nhất cũng chưa đạt yêu cầu khi nhiều văn bản hoàn thành muộn so với thời hạn. Đây là một trong những nguyên nhân khiến thể chế trong ngành y tế chậm được cập nhật, gây ảnh hưởng đến công tác quản lý và triển khai ở cơ sở.

Cải cách TTHC – lĩnh vực có tác động trực tiếp đến người dân và doanh nghiệp – đạt 67%, giảm so với năm 2023. Bộ Y tế đã nỗ lực trong việc công khai, công bố thủ tục, thực hiện xin lỗi người dân khi trễ hẹn, xử lý phản ánh kiến nghị và cắt giảm nhiều thủ tục rườm rà. Tuy nhiên, tỷ lệ giải quyết hồ sơ TTHC đúng hạn mới đạt 35,4%, một con số rất thấp, phản ánh sự quá tải và bất cập trong quy trình xử lý. Việc công bố các TTHC mới ban hành hoặc sửa đổi chưa kịp thời, quy trình nội bộ cho nhiều thủ tục vẫn chưa được chuẩn hóa đầy đủ. Đây là điểm nghẽn lớn cần ưu tiên khắc phục nếu muốn lấy lại niềm tin của người dân, doanh nghiệp đối với hệ thống TTHC trong ngành y tế.

Trong cải cách tổ chức bộ máy và chế độ công vụ, Bộ Y tế tiếp tục ghi nhận kết quả tích cực, lần lượt đạt 90% và 89%. Các quy định về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của các đơn vị được ban hành đầy đủ; việc sử dụng biên chế, số lượng lãnh đạo cơ bản tuân thủ quy định. Đặc biệt, 80/80 đơn vị đã được phê duyệt đề án vị trí việc làm. Tuy nhiên, các tiêu chí đánh giá qua điều tra xã hội học vẫn cho thấy dư luận còn băn khoăn về tính hợp lý trong phân cấp, phân quyền. Vẫn còn hiện tượng vi phạm kỷ luật, kỷ cương hành chính, cho thấy cần tiếp tục siết chặt kỷ luật công vụ và nâng cao năng lực đội ngũ.

Lĩnh vực cải cách tài chính công là mảng hạn chế lớn nhất, chỉ đạt 49%, thấp hơn nhiều so với mức trung bình và sụt giảm mạnh so với năm 2023. Nguyên nhân chủ yếu do tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư công chưa đạt kế hoạch, còn sai phạm trong sử dụng ngân sách bị Kiểm toán Nhà nước chỉ ra, nhiều cơ sở nhà đất chưa hoàn tất xử lý theo quy định. Đặc biệt, cơ chế tự chủ tài chính trong các đơn vị sự nghiệp công lập chưa được cải thiện, không có đơn vị nào tăng mức độ tự chủ chi thường xuyên trong năm. Đây là vấn đề mang tính cơ cấu, đòi hỏi cải cách mạnh mẽ và quyết liệt hơn.

Trong khi đó, cải cách xây dựng Chính phủ điện tử, Chính phủ số đạt 78%, nhỉnh hơn năm 2023. Bộ Y tế đã hoàn tất việc số hóa hồ sơ, triển khai hệ thống thông tin giải quyết TTHC hợp nhất, 100% văn bản xử lý trên môi trường mạng, Cổng dịch vụ công hoạt động ổn định. Tuy vậy, tỷ lệ dịch vụ công trực tuyến toàn trình mới đạt 81,56%, tỷ lệ hồ sơ trực tuyến toàn trình đạt 33,28%, chưa đáp ứng yêu cầu 100%. Hệ thống kết nối dữ liệu với nền tảng quốc gia chưa hoàn toàn đầy đủ, nhiều ứng dụng chưa liên thông triệt để. Điều này cho thấy ngành y tế cần tăng tốc mạnh mẽ hơn trong chuyển đổi số, bởi đây chính là chìa khóa để cải cách TTHC hiệu quả và bền vững.

Nhìn tổng thể, kết quả PAR INDEX 2024 phản ánh một bức tranh vừa có điểm sáng, vừa cho thấy nhiều thách thức. Bộ Y tế đã làm tốt ở công tác chỉ đạo điều hành, tổ chức bộ máy và chế độ công vụ. Nhưng ở những lĩnh vực có tác động trực tiếp đến người dân và doanh nghiệp như cải cách TTHC, cải cách thể chế và cải cách tài chính công, kết quả vẫn chưa tương xứng với kỳ vọng. Đó cũng là nguyên nhân khiến chỉ số tổng hợp sụt giảm và thấp hơn mức trung bình chung.

Định hướng trong giai đoạn tới, Bộ Y tế đã đề ra nhiều nhiệm vụ trọng tâm. Trước hết là tiếp tục quán triệt và thực hiện đồng bộ Chương trình tổng thể CCHC giai đoạn 2021-2030, với mục tiêu nâng cao chất lượng phục vụ nhân dân, tạo thuận lợi tối đa cho hoạt động sản xuất, kinh doanh. Bộ sẽ tập trung tháo gỡ vướng mắc về thể chế, hoàn thiện hệ thống pháp luật y tế theo hướng minh bạch, đồng bộ, tạo môi trường pháp lý thuận lợi, khuyến khích đổi mới sáng tạo. Đồng thời, Bộ Y tế sẽ đẩy mạnh công bố, công khai đầy đủ các TTHC, số hóa toàn diện hồ sơ, triển khai dịch vụ công trực tuyến toàn trình, ứng dụng trí tuệ nhân tạo để hỗ trợ người dân và doanh nghiệp tiếp cận thông tin.

Một nhiệm vụ quan trọng khác là đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, giao thẩm quyền nhiều hơn cho chính quyền địa phương, bảo đảm sát thực tiễn và tăng tính chủ động. Cùng với đó, Bộ sẽ tăng cường kỷ luật, kỷ cương hành chính, siết chặt trách nhiệm công vụ, xử lý nghiêm vi phạm, đồng thời nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức. Ở lĩnh vực tài chính công, Bộ Y tế xác định phải hoàn thiện cơ chế tự chủ tài chính, đẩy nhanh giải ngân vốn đầu tư công, quản lý chặt chẽ ngân sách, tài sản công, khắc phục triệt để những hạn chế đã được chỉ ra.

Có thể thấy, cải cách TTHC trong ngành Y tế không chỉ là cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục, mà còn là sự thay đổi toàn diện từ thể chế, bộ máy, công vụ, tài chính đến chuyển đổi số. Định hướng cho giai đoạn 2025–2030, Bộ Y tế sẽ tập trung xây dựng nền hành chính hiện đại, minh bạch, phục vụ nhân dân, lấy người dân và doanh nghiệp làm trung tâm. Đây là bước đi cần thiết để ngành Y tế bắt kịp yêu cầu phát triển, đồng thời đóng góp tích cực vào mục tiêu chung của Chính phủ về xây dựng nền hành chính chuyên nghiệp, hiện đại, hiệu quả.

Cải cách TTHC là một hành trình dài hơi, đòi hỏi sự kiên trì, đồng bộ và quyết tâm cao. Kết quả năm 2024, dù còn nhiều hạn chế, nhưng chính là lời cảnh tỉnh để Bộ Y tế tăng tốc mạnh mẽ hơn. Với những định hướng đã đề ra, cùng sự vào cuộc quyết liệt của lãnh đạo Bộ, sự đồng lòng của toàn ngành và sự giám sát của xã hội, cải cách TTHC trong y tế chắc chắn sẽ có bước tiến đột phá, góp phần xây dựng hệ thống y tế hiện đại, phục vụ nhân dân ngày càng tốt hơn./.