Ung thư ruột già là một trong những ung thư thường xuyên và nguy hiểm nhất tại Hoa Kỳ. Mỗi năm trên nước Mỹ hơn 130.000 người bị ung thư ruột già và trong số này gần một nửa sẽ tử vong trong một thời gian ngắn sau khi bệnh được phát hiện.

Nếu so với các loại ung thư khác, ung thư ruột già đứng hàng thứ 2 về số tử vong hàng năm, sau ung thư phổi. Người ta ước đoán khoảng 6% dân số sống tại Hoa Kỳ sẽ bị ung thư ruột già, và 6 triệu người đang sống trên nước Mỹ sẽ tử vong vì căn bệnh này. Điều đáng ngại nhất là trong số những bệnh nhân này, tỷ lệ người Á châu càng ngày càng tăng nhanh.

Ruột già dài khoảng 1,2m, được chia thành đại tràng lên (ascending colon), đại tràng ngang (tranverse colon), đại tràng xuống (ascending colon), đại tràng sigma (sigmoid colon) và đoạn cuối cùng (khoảng 15 đến 20 cm) là trực tràng (rectum). Tuy trực tràng vẫn được xem là một phần của ruột già, ung thư trực tràng có một số đặc tính tính khá đặc biệt. 

Ung thư ruột già là gì?

Ung thư xảy ra khi một tế bào nào đó trong cơ thể của chúng ta bỗng dưng trở nên 'hoang dại', sinh sôi nảy nở một cách nhanh chóng vượt khỏi sự kiểm soát chặt chẽ của các nhiễm sắc thể. (Nhiễm sắc thể với tên khoa học là ADN nằm trong nhân của tế bào chứa đựng những đặc tính di truyền của mỗi một cá nhân).

Vì thế, tế bào ung thư sẽ tăng trưởng từ 1 thành 2, 2 thành 4, 4 thành 8, 8 thành 16 v.v… một cách rất nhanh và vô trật tự. Nếu đó là tế bào da, ta bị ung thư da; nếu đó là tế bào ruột ta bị ung thư ruột.

Thông thường ung thư ruột phát xuất từ một tế bào nào đó trên màng ruột già. Ban đầu chỉ là bướu nhỏ và từ từ lớn dần và từ đó biến dạng thành ung thư.

Thông thường bướu lớn hơn 2 cm bắt đầu biến dạng thành tế bào ung thư. Trong một vài trường hợp hiếm hoi hơn, ung thư ruột hình thành một cách trực tiếp mà không qua trạng thái bướu ruột như đã trình bày ở trên.

Trong trường hợp này, tế bào ung thư không mọc lên như những nấm nhỏ mà chỉ "nhô" lên một chút hay đôi khi bị lõm xuống, nên rất khó định bệnh. Ngay cả khi soi ruột già hoặc chụp hình quang tuyến, bệnh có thể không được phát hiện trong những giai đoạn đầu. Đáng kể hơn, loại ung thư này có khuynh hướng phát triển nhanh chóng và lan tràn qua những cơ quan khác một cách dễ dàng hơn.

Triệu chứng, biểu hiện ung thư đại tràng

Như bạn thấy, ruột già của ta dài, gồm nhiều khúc. Triệu chứng của ung thư ruột già tùy vào chỗ ruột già có ung thư.

Khi mới từ ruột non vào ruột già phía bên phải của bụng, phân tương đối còn lỏng nên ung thư nằm ở đoạn ruột già bên phải bụng (gọi là đại tràng lên, vì nó đi từ bụng dưới bên phải lên phía bụng trên bên phải), cả đến khi nó đã rất to, thường không gây triệu chứng gì cả. Bướu ung thư tại nơi đây hay gây loét, khiến chỗ loét cứ âm thầm chảy máu tí một, tí một, mắt ta không nhìn thấy, và phân trông vẫn bình thường. Nhưng chảy máu rỉ rả như vậy, về lâu về dài sẽ đưa đến thiếu máu, loại thiếu máu do thiếu sắt (iron deficiency anemia). 

Người có ung thư ruột già bên phải, vì thiếu máu, hay thấy mệt mỏi, hồi hộp, có khi đau ngực do tim không đủ máu nuôi (angina), thử máu thấy các tế bào hồng cầu vừa thiếu, vừa nhỏ, vừa tái, không đỏ như bình thường, làm ta nghĩ đến loại thiếu máu do thiếu sắt. Vì thế, ở người lớn, nhất là sau 50 tuổi, những người thiếu máu do thiếu sắt nhưng không có lý do nào rõ rệt có thể giải thích việc này (như phụ nữ đã mãn kinh, đâu còn ra kinh mỗi tháng, mà sao vẫn thiếu máu), cần được tìm hiểu xem có ung thư ruột già hay không.

Khi đến đoạn ruột già ngang (đại tràng ngang, chạy từ bụng trên bên phải sang bụng trên bên trái) và ruột già xuống (đại tràng xuống) bên trái bụng, phân của ta đã trở thành cứng hơn, nên ung thư ở những phần ruột già này cản phân, khiến phân khó di chuyển, gây đau bụng. Ruột có thể tắc, có khi thủng.

Ung thư trực tràng-đại tràng xích-ma (rectosigmoid area) gần về phía hậu môn hay làm đi đại tiện ra máu, đi đại tiện khó phải rặn, phân ra bé hơn bình thường. Có điều, thiếu máu lại ít khi xảy ra. Quả những triệu chứng này hay khiến chúng ta nghĩ đến bệnh trĩ, nhưng bất cứ khi nào đi đại tiện ra máu, và thói quen đi đại tiện của chúng ta tự dưng thay đổi, ta nên nghĩ đến ung thư ruột già, nhờ bác sĩ dùng ngón tay khám trực tràng cho ta, hoặc soi vùng trực tràng bằng phương pháp nội soi trực tràng-đại tràng xích-ma.

Phòng ngừa ung thư đại tràng

Sau đây là những lời khuyên của Hội Ung Thư Hoa Kỳ để tránh bị ung thư ruột già:

1.Từ 40 tuổi trở đi, cả hai giới nam và nữ cần phải đi khám bệnh tổng quát hàng năm. Trong lúc khám định kỳ, bác sĩ sẽ thử phân xem trong phân có máu hay không. Vì mục đích là truy tìm ung thư, bạn nên đi khám trước khi bị đau đớn hoặc bệnh tật. Nếu chờ đến lúc triệu chứng trở nên rõ rệt, chẳng hạn như đi đại tiện ra máu, mới đi khám bệnh thì có thể lúc đó ung thư đã quá lớn và rất khó chữa. 

2.Nếu một trong những thân nhân gần của bạn bị ung thư ruột già, hoặc nếu bạn đã hoặc đang bị ung thư vú, ung thư tử cung, bạn nên đi khám chuyên khoa về đường ruột, để được truy tìm ung thư ruột già bằng phương pháp nội soi đại tràng. 

3.Nên ăn nhiều rau, uống nhiều nước. Nhất là các loại rau đậm mầu và nhiều loại trái cây khác nhau. Điều này nói dễ hơn làm. Trung bình nên ăn khoảng 30 g chất xơ mỗi ngày. 1 quả cam, hoặc táo chỉ chứa khoảng 3 g chất xơ mà thôi. Vì thế, nếu vì một lý do nào đó bạn không thể ăn nhiều chất xơ được, bạn nên uống thêm chất cám bày bán trên thị trường như Metamucil, Konsyl, Citrucel v.v. . . .

4.Vitamin A, C, E. Nếu dùng đúng cách có thể làm ung thư ruột già phát triển chậm lại. 

5.Người ta cũng nhận thấy một số loại thuốc giảm đau như họ Aspirin hay Ibuprofen, nếu được uống đều đặn có thể ngăn cản sự hình thành bướu ruột già. Vì thế, một số bác sĩ vẫn khuyên nếu bạn hơn 40 tuổi mà không bị đau dạ dày, bạn nên uống mỗi ngày 1 viên Aspirin loại 81 mg. Như thế Aspirin không những tránh được tắc nghẽn mạch máu mà còn có thể giúp tránh bị ung thư ruột già. 

6.Trong một cuộc khảo cứu gần đây, người ta cũng nhận thấy rằng nếu uống canxi mỗi ngày có thể giảm tái phát của bướu ruột già.

7.Tập thể dục đều đặn không những sẽ tạo cho bạn có một cơ thể khỏe mạnh, còn có thể giúp bạn đi đại tiện dễ hơn. Người quá béo cũng dễ bị ung thư ruột già hơn.

8.Từ 50 tuổi trở đi, nên soi ống mềm đại tràng xích-ma (Flexible Sigmoidoscopy). Nếu kết quả tốt, bạn chỉ cần soi định kỳ 3-5 năm/lần. Gần đây, Hội Ung thư Hoa Kỳ khuyến nghị người từ 50 tuổi trở lên, ngay cả khi chưa có triệu chứng nào, cũng nên soi toàn bộ đại tràng thay vì chỉ soi một đoạn ngắn mà thôi. Lời khuyên căn cứ trên việc nhận xét là ung thư ruột già trong những năm vừa qua có khuynh hướng xuất hiện ở phần ruột bên trong, nên nếu chỉ soi đại tràng xích-ma (sigmoidoscopy), một số ung thư sẽ không được phát hiện kịp thời. Vì đây là một khuyến cáo mới cho một phương pháp khá đắt tiền nên một số hãng bảo hiểm cũng như bác sĩ vẫn chưa áp dụng một cách triệt để.

9.Nếu bạn có nguy cơ bị ung thư ruột già, như gia đình bạn có người bị ung thư ruột lúc còn trẻ, bạn bị ung thư tử cung, ung thư vú, tự nhiên bị mất máu hoặc thiếu sắt, đi đại tiện ra máu, hoặc đại tiện thay đổi thất thường, bị đau bụng dưới một cách kỳ lạ, nhất là nếu bị sụt cân ngoài ý muốn, bạn phải đi khám bệnh càng sớm càng tốt.​