Phát biểu tại hội nghị, PGS.TS Lương Ngọc Khuê - Cục trưởng Cục Quản lý Khám, chữa bệnh (Bộ Y tế) chỉ ra 6 nguyên nhân gây kháng thuốc tại Việt Nam gồm: kê đơn và cấp phát kháng sinh không hợp lý như kê đơn kháng sinh với liều quá thấp hoặc quá cao, không kê đơn theo kết quả vi sinh, tiếp tục điều trị lâu hơn cần thiết; bệnh nhân sử dụng kháng sinh không kê theo đơn hoặc không đủ liệu trình; sử dụng kháng sinh quá mức cần thiết hoặc sử dụng không đúng cách trong chăn nuôi trồng thủy sản; kiểm soát nhiễm khuẩn chưa tốt trong các cơ sở y tế và nông trại; thiếu các nhà vệ sinh, xử lý chất thải nhựa chưa thích hợp; thiếu các kháng sinh mới được sáng chế.

 

Trong đó, nguyên nhân hàng đầu gây kháng thuốc kháng sinh đến từ tình trạng mua, bán kháng sinh không theo đơn. Người dân đến nhà thuốc có thể mua được thuốc kháng sinh dễ dàng mà không cần có chỉ định của bác sĩ. Việc sử dụng thuốc bừa bãi, mua thuốc không theo chỉ định sẽ góp phần làm gia tăng tình trạng kháng kháng sinh, gây hại tới cá nhân người mua và cả cộng đồng, đặc biệt là trong bối cảnh xuất hiện nhiều loại vi khuẩn kháng đa kháng sinh, vi khuẩn kháng thuốc lan rộng từ nước này sang nước khác đe dọa sức khỏe con người.

 

Bên cạnh đó, công tác thực hiện giám sát kháng kháng sinh tại bệnh viện còn gặp khó khăn cũng làm tăng tình trạng lây lan vi khuẩn kháng thuốc. Ngoài ra, hiện nay việc lạm dụng kháng sinh cho người để sử dụng trong vật nuôi, nuôi trồng thủy hải sản đang rất phổ biến khi người dân cho rằng sử dụng kháng sinh y tế chữa bệnh cho động vật nuôi sẽ hiệu quả hơn. Điều này làm tình trạng dư lượng kháng sinh trong thực phẩm từ động vật nuôi, thủy hải sản gia tăng, là một nguyên nhân gây ra tình trạng kháng thuốc kháng sinh ở người khi sử dụng nguồn thực phẩm này.

 

PGS.TS Lương Ngọc Khuê cho biết thêm, kháng thuốc kháng sinh đang là một vấn đề nhức nhối trên thế giới. Ước tính số người tử vọng do kháng kháng sinh có thể lên tới 10 triệu người vào năm 2050. Tại Việt Nam, trong 5 năm thực hiện Kế hoạch hành động quốc gia về phòng, chống kháng thuốc giai đoạn 2013 – 2020, nhận thức cộng đồng về kháng thuốc đã và đang dần được nâng cao. Tuy nhiên, việc thay đổi thói quen sử dụng kháng sinh của người dân chưa thể dễ dàng thay đổi trong “một sớm, một chiều”, năng lực của hệ thống xét nghiệm vi sinh, giám sát tình trạng kháng kháng sinh vẫn còn nhiều hạn chế…

 

Để hạn chế tình trạng kháng thuốc đang ngày càng gia tăng, trong thời gian tới, Bộ Y tế sẽ tiếp tục đẩy mạnh việc thực hiện chương trình quản lý sử dụng kháng sinh tại các bệnh viện để giảm tỉ lệ sử dụng kháng sinh không hợp lý. Đồng thời, tiếp tục tuyên truyền để người dân hiểu về kháng thuốc, xây dựng các mô hình truyền thông về kháng thuốc tại các tỉnh, kết hợp với việc nâng cao năng lực cho các phòng xét nghiệm, giám sát tình trạng dùng kháng sinh.

 

Mặt khác, điều quan trọng nhất cần làm trước mắt, đó là nâng cao nhận thức của người dân về việc sử dụng thuốc hiệu quả cho chính bản thân và cộng đồng; về việc cần thiết phải mua thuốc theo đơn và có chỉ dẫn của bác sĩ, nhận thức về thuốc kháng sinh và kháng kháng sinh nguy hiểm với cộng đồng như thế nào. Đồng thời nhân cao trách nhiệm của những người được quyền sử dụng thuốc bao gồm bác sĩ, dược sĩ để kiểm soát chặt vấn đề kê đơn, bán thuốc. Nâng cao chất lượng của trung tâm chống nhiễm khuẩn tại các bệnh viện để đảm bảo môi trường an toàn cho bệnh nhân tới điều trị.

 

Từ năm 2013, Bộ Y tế đã xây dựng và phê duyệt Kế hoạch hành động quốc gia về chống kháng thuốc giai đoạn 2013 - 2020 với mục tiêu đẩy mạnh các hoạt động phòng, chống kháng thuốc; nâng cao chất lượng, hiệu quả của công tác phòng, chống dịch bệnh, khám chữa bệnh góp phần vào sự nghiệp chăm sóc, bảo vệ và nâng cao sức khỏe nhân dân. Theo đó, Bộ Y tế thành lập Ban Chỉ đạo quốc gia về phòng, chống kháng thuốc và thành lập 9 tiểu ban giám sát kháng thuốc; thành lập Đơn vị giám sát kháng thuốc quốc gia đặt tại Cục Quản lý Khám, chữa bệnh. Tuy nhiên, kế hoạch có thực sự phát huy hiệu quả thì đòi hỏi sự nỗ lực và cam kết của tất cả các Bộ, ngành, các cấp từ trung ương đến địa phương cùng vào cuộc để ngăn chặn tình trạng kháng thuốc. Cùng với đó, công tác phòng, chống kháng thuốc cũng cần có sự tham gia chủ động, tích cực của mỗi người dân và toàn thể cộng đồng.

 

Ngoài ra, nhằm kiểm soát hơn nữa tình trạng kinh doanh và sử dụng thuốc kháng sinh, Bộ Y tế đã phê duyệt Đề án Tăng cường kiểm soát kê đơn thuốc và bán thuốc theo đơn giai đoạn 2017 - 2020. Theo đề án này, Bộ Y tế sẽ quản lý hoạt động bán lẻ của nhà thuốc bằng công nghệ thông tin trên phạm vi toàn quốc. Trong giai đoạn 2018 - 2020, Bộ Y tế mở rộng đề án trên toàn quốc bằng việc phát mẫu nghiên cứu đến tất cả các nhà thuốc, quầy thuốc trong bệnh viện công lập và tư nhân, các cửa hàng thuốc ở các quận, huyện, thị xã./.

 

Nguồn: Sở Y tế Hà Nội