Việt Nam hiện là một trong những điểm nóng sốt xuất huyết của khu vực. Từ đầu năm đến hết tháng 10/2025, cả nước ghi nhận 110.503 ca mắc và 23 ca tử vong, đưa tỷ lệ mắc của Việt Nam vào nhóm cao nhất Đông Nam Á.

Ngày 28-29/11, Viện Pasteur TPHCM tổ chức Hội nghị khoa học toàn quốc về sốt xuất huyết Dengue 2025 với chủ đề hiện thực hóa các hành động toàn diện trong kiểm soát sốt xuất huyết.

Việt Nam - điểm nóng của sốt xuất huyết Dengue

PGS.TS.BS Nguyễn Vũ Trung - Viện Trưởng Viện Pasteur TPHCM cho biết, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) xếp sốt xuất huyết Dengue là 1 trong 10 mối đe dọa sức khỏe toàn cầu cần ưu tiên ứng phó. Việt Nam hiện là một trong những điểm nóng của sốt xuất huyết Dengue trên toàn cầu, tỷ lệ mắc thuộc nhóm cao nhất Đông Nam Á.

Mỗi năm, cả nước ghi nhận hơn một trăm nghìn trường hợp mắc. Riêng năm 2022 vượt mốc 370.000 ca, đây là mức cao nhất trong lịch sử. 

Tính từ đầu năm đến hết tháng 10/2025, cả nước đã ghi nhận 110.503 trường hợp mắc sốt xuất huyết Dengue và 23 trường hợp tử vong, số mắc cao hơn 16,8% và tử vong cao hơn 2 trường hợp so với cùng kỳ năm 2024.

Những biến đổi dịch tễ gần đây cho thấy sốt xuất huyết Dengue ngày càng phức tạp, kéo dài quanh năm và thay đổi giữa các địa phương. Từ đó đòi hỏi một chiến lược dự phòng – giám sát – điều trị – truyền thông toàn diện và có sự phối hợp đa ngành.

PGS.TS.BS Nguyễn Vũ Trung - Viện Trưởng Viện Pasteur TPHCM.

TS.BS Ngũ Duy Nghĩa - Trưởng khoa Kiểm soát Bệnh truyền nhiễm, Viện Vệ sinh Dịch tễ Trung Ương cho biết, tỷ lệ mắc sốt xuất huyết Dengue trên 100.000 dân thuộc nhóm cao nhất trong các bệnh truyền nhiễm, phạm vi xảy ra dịch bệnh đã mở rộng ra khắp các vùng miền trên toàn quốc.

Bên cạnh đó, độ tuổi mắc cũng thay đổi rõ rệt, tại khu vực phía Nam, tỷ lệ bệnh nhân trên 15 tuổi đã tăng từ 18% (năm 1999) lên 53% (năm 2022). Từ đó cho thấy, sốt xuất huyết Dengue là nguy cơ với mọi lứa tuổi chứ không chỉ riêng trẻ em.

Trong bối cảnh bệnh diễn biến khó lường và chưa có thuốc điều trị đặc hiệu, GS.TS Vũ Sinh Nam - Cố vấn cao cấp về Sốt xuất huyết Dengue Viện Vệ sinh Dịch tễ Trung Ương, Tổng thư kí Hội Y học dự phòng Việt Nam cho rằng, Việt Nam chỉ có thể kiểm soát hiệu quả sốt xuất huyết Dengue khi chuyển từ ứng phó thụ động sang chiến lược chủ động, kết hợp đồng thời nhiều biện pháp dự phòng.

Theo khuyến nghị của WHO, chiến lược chủ động này phải mang tính tích hợp, toàn diện, bao gồm: Kiểm soát vector, giám sát dịch tễ, truyền thông thay đổi hành vi, điều trị dựa trên y học chứng cứ và dự phòng chủ động. Sự phối hợp liên tục giữa các yếu tố này sẽ giúp giảm nguy cơ bùng phát dịch và giảm tỷ lệ ca nặng trong cộng đồng.

Ứng dụng AI trong theo dõi và tiên lượng sốt xuất huyết

TS.BS Hồ Quang Chánh – Trưởng nhóm Sốt xuất huyết dengue, Đơn vị Nghiên cứu Lâm sàng Đại học Oxford (OUCRU), Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới TPHCM cho biết, sốt xuất huyết vẫn là gánh nặng cho y tế toàn cầu. Năm 2024, WHO ghi nhận 14 triệu ca mắc, ước tính có thể lên tới 77,8 (50,1-101,2) triệu ca mỗi năm.

Bệnh có bệnh cảnh rất đa dạng, trong khi chưa có thuốc điều trị đặc hiệu, tỷ lệ mắc ở người lớn và người cao tuổi ngày càng tăng khiến việc theo dõi trở nên khó khăn hơn.

Dù chỉ 5–10% bệnh nhân diễn tiến nặng, nhưng hiện nay bác sĩ chưa thể xác định chính xác trường hợp bệnh nhân thuộc nhóm nguy cơ, vì vậy việc nhập viện và theo dõi sát vẫn đóng vai trò then chốt.

TS.BS Hồ Quang Chánh – Trưởng nhóm Sốt xuất huyết Dengue, Đơn vị Nghiên cứu Lâm sàng Đại học Oxford (OUCRU), Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới TPHCM.

Theo bác sĩ Chánh, một trong những thách thức lớn là không thể đo trực tiếp mức độ thoát huyết tương (cơ chế dẫn đến sốc) của bệnh nhân. Việc theo dõi xâm lấn có thể gây chảy máu ở bệnh nhân sốt xuất huyết nên nhu cầu về phương pháp theo dõi an toàn, không xâm lấn ngày càng cấp thiết. Từ thực tế này, nhóm nghiên cứu của Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới TPHCM đã phát triển các thiết bị đeo theo dõi không xâm lấn và xây dựng công cụ hỗ trợ quyết định lâm sàng dựa trên trí tuệ nhân tạo (AI).

Kết quả khảo sát cho thấy thể tích nhát bóp có thể cảnh báo diễn tiến nặng sớm hơn nhiều giờ so với tụt huyết áp. Đặc biệt, hai cảm biến đặt ở cổ tay và cổ chân cho độ chính xác gần tương đương siêu âm. Khi chuyển sang nghiên cứu sóng PPG – kỹ thuật đo biến thiên thể tích bằng ánh sáng trên bệnh nhân sốt xuất huyết, mô hình Transformer kết hợp dữ liệu PPG và lâm sàng dự đoán diễn tiến nặng trước 2 giờ với độ chính xác khoảng 0,8.

Song song, nhóm hợp tác cùng các kỹ sư phát triển thiết bị đeo sử dụng nhiều bước sóng ánh sáng để đo huyết áp và thông số huyết động. Phiên bản gọn nhẹ đeo tay dự kiến sẵn sàng cho ứng dụng lâm sàng trong năm tới.

Trên hướng hỗ trợ quyết định lâm sàng, nhóm đã xây dựng mô hình AI dựa trên dữ liệu sốt xuất huyết hơn 20 năm tại Việt Nam. Khác với các mô hình cũ chủ yếu dựa trên dữ liệu trẻ em, mô hình học sâu mới đạt độ chính xác khoảng 0,8 và duy trì hiệu năng trên bộ dữ liệu độc lập.

TS.BS Hồ Quang Chánh cho hay: "Tuy nhiên, nghiên cứu định tính cho thấy nhân viên y tế cần công cụ thích hợp, dễ sử dụng và phù hợp quy trình bệnh viện, thay vì chỉ một mô hình dự đoán. Chỉ khi công cụ phù hợp với thực hành thực tế, việc quản lý bệnh nhân sốt xuất huyết mới có thể tạo ra đột phá. Vậy nên, công cụ này cần được thiết kế tích hợp mô hình tiên đoán, phác đồ điều trị, tính toán cân nặng hiệu chỉnh và các tiện ích hỗ trợ khác".

(Nguồn: suckhoedoisong.vn)