Những năm qua, ngành Y tế chưa thực sự quan tâm đầu tư cho lĩnh vực ứng phó với biến đổi khí hậu, tuy nhiên các nội dung biến đổi khí hậu bước đầu đã được tích hợp, lồng ghép với một số chính sách, chiến lược, chương trình, kế hoạch phát triển của ngành.

Tham dự hội nghị có PGS.TS. Nguyễn Thị Liên Hương, Cục trưởng Cục Quản lý môi trường y tế, đại diện các Vụ, Cục, Viện, Bệnh viện thuộc Bộ Y tế; đại diện Bộ Tài nguyên & Môi trường; Đại diện Văn phòng UBND, Sở Y tế, Sở NN&PTNT, Sở Xây dựng, Công ty cấp nước, Trung tâm nước sạch và vệ sinh môi trường một số tỉnh/TP và các tổ chức quốc tế...

PGS.TS. Nguyễn Thị Liên Hương, Cục trưởng Cục Quản lý môi trường y tế phát biểu tại Hội thảo

Thực trạng nước sạch, vệ sinh cá nhân, vệ sinh môi trường hiện nay ở nước ta

Báo cáo tại Hội thảo cho thấy công tác cải thiện nước sạch, vệ sinh môi trường, vệ sinh cá nhân, phòng chống các ảnh hưởng bất lợi của biến đổi khí hậu đối với sức khỏe luôn là một trong những ưu tiên quan trọng của Chính phủ và chính quyền các cấp để góp phần phòng chống dịch, bệnh, bảo vệ sức khỏe và nâng cao chất lượng cuộc sống cho người dân. Vệ sinh kém và sử dụng nước không đảm bảo vệ sinh là một trong những nguyên nhân góp phần gây ra các dịch, bệnh đường tiêu hóa, giun sán, tay chân miệng, suy dinh dưỡng ở trẻ em dưới 5 tuổi. Nước ta vẫn còn khoảng gần 30% hộ gia đình chưa có nhà tiêu hợp vệ sinh, khoảng 2 triệu người vẫn phóng uế bừa bãi. Nhiều địa phương vẫn còn có tỷ lệ nhà tiêu hợp vệ sinh thấp. Việc rửa tay với xà phòng vẫn chưa thành thói quen của nhiều người dân.

Việt Nam cũng được đánh giá là một trong những nước bị tác động lớn của biến đổi khí hậu. Thay đổi các điều kiện khí hậu có nguy cơ làm gia tăng các dịch, bệnh mới nổi tại Việt Nam trong tương lai cũng như gia tăng gánh nặng bệnh tật nếu như không có các giải pháp ứng phó kịp thời.

Trong khi Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về nước ăn uống và nước sinh hoạt do Bộ trưởng Bộ Y tế ban hành năm 2009 đã bộc lộ nhiều bất cập, không còn phù hợp tình hình thực tế sau gần 10 năm triển khai. Thông tư số 50/2015/TT-BYT ngày 11/12/2015 của Bộ trưởng Bộ Y tế quy định việc kiểm tra vệ sinh, chất lượng nước ăn uống, nước sinh hoạt cũng có nhiều điểm không còn phù hợp thực tế.

 

Người dân các vùng nông thôn vẫn chưa có đủ nước sạch để dùng.

Ngành Y tế đề xuất giải pháp

Tại Hội nghị lần thứ 6 Ban Chấp hành TW khoá 12 ngày 25/10/2017 đã ban hành Nghị quyết số 20-NQ/TW về tăng cường công tác bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân trong tình hình mới, trong đó cũng đã nhấn mạnh cần “tập trung nâng cao nhận thức, thay đổi hành vi, đề cao trách nhiệm của cả hệ thống chính trị, toàn xã hội và của mỗi người dân”, “bảo đảm người dân được tiếp cận sử dụng nước sạch, nhà tiêu hợp vệ sinh”. Nghị quyết số 139/NQ-CP của Chính phủ ngày 31/12/2017 về việc ban hành Chương hành động của Chính phủ thực hiện Nghị quyết số 20 cũng đã giao Bộ Y tế xây dựng Đề án truyền thông về cải thiện vệ sinh môi trường, vệ sinh cá nhân, sử dụng nước sạch và Kế hoạch ứng phó với biến đổi khí hậu ngành y tế giai đoạn 2019-2025 tầm nhìn đến 2030.

 

Một số kế hoạch hành động của Ngành Y tế cũng đã lồng ghép các nội dung thích ứng với biến đổi khí hậu như kế hoạch triển khai phong trào vệ sinh yêu nước bảo vệ và nâng cao sức khỏe nhân dân, kế hoạch triển khai cơ sở y tế xanh - sạch - đẹp, kế hoạch hành động phòng chống bệnh sốt rét giai đoạn 2015-2020, kế hoạch hành động quốc gia về dinh dưỡng đến năm 2020, kế hoạch hành động quốc gia về chăm sóc sức khỏe bà mẹ, trẻ sơ sinh và trẻ em giai đoạn 2016-2020; kế hoạch hành động về chuẩn bị, ứng phó với thiên tai của ngành y tế giai đoạn 2015-2020; thông tư liên tịch quy định về chất thải y tế (Thông tư 58/2015/TTLT-BYT-BTNMT). Đặc biệt, Kế hoạch hành động ứng phó với biến đổi khí hậu của ngành Y tế giai đoạn 2019-2030 và tầm nhìn đến năm 2050 cũng đã được ban hành, nhằm mục tiêu nâng cao khả năng ứng phó với biến đổi khí hậu của ngành Y tế để phòng ngừa, giảm thiểu các yếu tố nguy cơ của môi trường, biến đổi khí hậu ảnh hưởng tới hệ thống y tế và sức khỏe, góp phần bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe người dân.

Trong đó, ngành Y tế đặt mục tiêu cụ thể đến năm 2030 phải xây dựng, hoàn thiện cơ chế, chính sách của ngành Y tế trong công tác ứng phó với biến đổi khí hậu: ít nhất 70% văn bản chính sách của Bộ Y tế về sức khỏe môi trường và cộng đồng, khám chữa bệnh, phòng chống dịch bệnh, trang thiết bị và công trình y tế, phòng chống thiên tai thảm họa, 100% các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương ban hành Kế hoạch ứng phó với biến đổi khí hậu của ngành y tế tuyến tỉnh; đồng thời nâng cao nhận thức và năng lực của cán bộ y tế và cộng đồng trong việc bảo vệ sức khỏe và ứng phó với biến đổi khí hậu: 100% cán bộ y tế địa phương được truyền thông và tập huấn về ứng phó với biến đổi khí hậu của ngành Y tế, 100% các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương có tổ chức hoạt động giáo dục, truyền thông về biến đổi khí hậu và sức khỏe cho cộng đồng; cuối cùng là tăng cường khả năng ứng phó với biển đổi khí hậu của hệ thống y tế, ưu tiên hệ thống y tế cơ sở: ít nhất 80% cơ sở y tế xây mới có áp dụng các giải pháp nhằm ứng phó với các tác động của biến đổi khí hậu, 70% trạm y tế xã, phường tại các địa bàn dễ bị ảnh hưởng do tác động của biến đổi khí hậu có đủ năng lực và cơ sở vật chất đảm bảo đáp ứng một cách có hiệu quả với các tình huống thiên tai và thời tiết cực đoan.

Tầm nhìn đến năm 2050, công tác ứng phó với biến đổi khí hậu được tích hợp vào các chính sách, chiến lược, quy hoạch, kế hoạch từng giai đoạn và hàng năm của ngành Y tế. Đảm bảo hệ thống y tế có đủ năng lực, nguồn lực để ứng phó một cách chủ động và hiệu quả đối với các tác động của biến đổi khí hậu đến sức khỏe; năng lượng xanh, năng lượng tái tạo được sử dụng phổ biến nhằm giảm thiểu phát thải khí nhà kính trong các cớ sở y tế.

Thời gian tới, sẽ có một số chương trình, quy hoạch, kế hoạch phát triển trong lĩnh vực y tế được lồng ghép yếu tố biến đổi khí hậu, như: quy hoạch về mạng lưới cơ sở khám chữa bệnh, kế hoạch cải thiện vệ sinh môi trường, vệ sinh cá nhân cho vùng Đồng bằng sông Cửu Long, các kế hoạch phòng chống dịch bệnh sốt xuất huyết, tay chân miệng.

Phát biểu tại Hội thảo, PGS.TS Nguyễn Thị Liên Hương nhấn mạnh đây là các văn bản quan trọng để các đơn vị của Bộ Y tế, các Bộ ngành, tổ chức chính trị xã hội, UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc TW, các Sở ngành liên quan, các đơn vị cấp nước thực hiện các nhiệm vụ cải thiện vệ sinh môi trường, vệ sinh cá nhân, đảm bảo cung cấp nước sạch và an toàn cho sức khoẻ người dân, nhất là người dân khu vực nông thôn, góp phần thực hiện thắng lợi các mục tiêu trong Nghị quyết 20 của Đảng./.