Xuất bản thông tin Xuất bản thông tin

Ngày thế giới vì trẻ sinh non vào ngày 17 tháng 11 hàng năm được khởi xướng bởi Tổ chức phi lợi nhuận European Foundation for the Care of Newborn Infants (EFCNI) và các tổ chức cha mẹ châu Âu đối tác vào năm 2008, từ đó đến nay có hơn 100 quốc gia trong đó có Việt Nam đã cùng nhau tham gia với các hoạt động, sự kiện đặc biệt và cam kết hành động để giúp giải quyết vấn đề sinh non và cải thiện tình hình sức khỏe của trẻ sinh non và gia đình của họ.

Nhằm nâng cao nhận thức của cộng đồng góp phần giảm thiểu nguy cơ sinh non từ những nguyên nhân có thể phòng tránh được, đồng thời đẩy mạnh các hỗ trợ can thiệp cải thiện tình trạng sức khỏe của trẻ sinh non, giúp trẻ được sống khỏe mạnh và phát triển toàn diện về thể chất và tinh thần, chúng tôi đã có cuộc trao đổi với TS.BS Trần Đăng Khoa, Phó vụ trưởng Vụ Sức khỏe Bà mẹ-Trẻ em, Bộ Y tế, về vấn đề này.

TS.BS Trần Đăng Khoa, Phó vụ trưởng Vụ Sức khỏe Bà mẹ-Trẻ em, Bộ Y tế.

Xin ông cho biết thế nào được hiểu là sinh non và hiện tại ở Việt Nam, tình trạng sinh non diễn ra như thế nào?

Ông Trần Đăng Khoa: Sinh non là sinh trước 37 tuần tuổi thai. Sinh non là nguyên nhân mắc bệnh, tử vong hàng đầu ở trẻ sơ sinh. Hậu quả lâu dài của trẻ sinh non là chậm phát triển thể chất và trí não, giảm khả năng học tập và làm việc sau này nếu không được nuôi dưỡng, điều trị và chăm sóc tốt. Trên thế giới, mỗi năm có hơn 13 triệu trẻ sinh non (cứ 10 trẻ thì có 1 trẻ sinh non và Việt Nam cũng vậy). Hàng năm ở nước ta có khoảng hơn 100.000 trẻ sinh thiếu tháng/nhẹ cân và đang là gánh nặng về bệnh tật, tử vong ở trẻ em. Gánh nặng của các gia đình có trẻ sinh non/nhẹ cân vì nuôi dưỡng, chăm sóc, điều trị rất khó khăn và tương đối tốn kém. Sinh non là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong ở trẻ sơ sinh. Tại Việt Nam, 1/4¼ trẻ sơ sinh tử vong là do nguyên nhân đẻ non tháng/nhẹ cân. 

Vậy việc dự phòng giảm nguy cơ sinh non có ý nghĩa như thế nào?

Ông Trần Đăng Khoa: Như đã nói, sinh non đang là gánh nặng về bệnh tật, tử vong ở trẻ em ở nước ta. Do vậy, dự phòng giảm nguy cơ sinh non thực sự cần thiết và cần được ưu tiên trong các chiến lược về chăm sóc sức khoẻ con người.

Trẻ sinh non/nhẹ cân bằng phương pháp Kangagoo

Các biện pháp dự phòng có thể giảm một cách đáng kể số bà mẹ có nguy cơ sinh non. Do vậy, rất cần có sự kết hợp chặt chẽ giữa hệ thống cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe bà mẹ và người sử dụng dịch vụ, cụ thể cần triển khai đồng bộ các hoạt động như phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ cần được tiếp cận, sử dụng các dịch vụ chăm sóc trước khi mang thai bao gồm sàng lọc, tư vấn các vấn đề liên quan đến mang thai và sinh đẻ nhằm giảm thiểu rủi ro và bảo đảm phụ nữ khi mang thai có sức khoẻ tốt nhất. Các phụ nữ được phát hiện có nguy cơ sinh non cần được khám, chăm sóc và điều trị ở các cơ sở chuyên khoa giúp họ có thể phòng sinh non hiệu quả.

Ngoài ra, cần sinh con theo kế hoạch, bảo đảm theo khuyến cáo (không sinh con ở tuổi vị thành niên, khoảng cách giữa 2 lần sinh không quá dày). Phụ nữ phải được chăm sóc thai nghén, tuân thủ khám thai định kỳ, phát hiện và điều trị các bệnh lý như: tiết niệu, đường sinh sản… và đặc biệt lưu ý một số nội dung: cân bằng dinh dưỡng; tránh các chất kích thích; chế độ lao động và sinh hoạt phù hợp; giảm stress.

Với những trẻ không may sinh non việc chăm sóc cần lưu ý gì? Hiện Việt Nam đã có thể cứu sống, nuôi dưỡng những em bé rất non tháng phải không?

Ông Trần Đăng Khoa: Việc chăm sóc điều trị trẻ sinh non nhẹ cân bằng các biện pháp khoa học tiên tiến đóng góp vai trò rất quan trọng trong việc giảm tỷ lệ tử vong trẻ sinh non/nhẹ cân và em nói chung. Hiện tại, Việt Nam đã cứu sống, điều trị và duy trì nuôi dưỡng trẻ sơ sinh thiếu tháng có cân nặng dưới 500 gram, cũng như tiếp tục chăm sóc để trẻ tăng trưởng và phát triển bình thường. Trẻ sinh non cần chăm sóc và nuôi dưỡng sau khi sinh đặc biệt. Bộ Y tế đã ban hành Quyết định 2175/QĐ-BYT ngày 25/7/2024 của Bộ trưởng Bộ Y tế về hướng dẫn chuyên môn chăm sóc trẻ sinh non/nhẹ cân bằng phương pháp Kangagoo; Hướng dẫn chuyên môn về chăm sóc sơ sinh thiết yếu sớm, da kề da, cho trẻ bú mẹ ngay từ những giờ đầu sau sinh và nuôi con hoàn toàn bằng sữa mẹ trong 6 tháng đầu. Theo dõi sức khỏe của trẻ, giữ ấm cho trẻ tránh hạ thân nhiệt, khám và chăm sóc trẻ đẻ non/nhẹ cân theo hướng dẫn của cán bộ y tế. Đối với trẻ quá non tháng và nhẹ cân cần phải được chăm sóc, theo dõi, điều trị ổn định tại các cơ sở y tế.

Đâu là khó khăn Việt Nam đang đối mặt trong việc can thiệp giảm tử vong sơ sinh? Theo ông, đâu sẽ là giải pháp?

Ông Trần Đăng Khoa: Bộ Y tế đã ban hành nhiều hướng dẫn chuyên môn can thiệp nhằm giảm tử vong trẻ sơ sinh như: Chăm sóc trẻ bằng phương pháp Kangaroo; Chăm sóc thiết yếu trẻ sơ sinh, da kề da, nuôi con hoàn toàn bằng sữa mẹ; Chăm sóc thai nghén; Khám thai định kỳ ít nhất 4 lần/thời gian thai kỳ; Sinh đẻ tại cơ sở y tế; Dinh dưỡng cho phụ nữ có thai… Tuy nhiên khó khăn, thách thức hiện nay là việc thực hiện các can thiệp chuyên môn này tại y tế cơ sở huyện, xã chưa được tích cực như mong muốn, thiếu nhân lực y tế chuyên ngành về sản, nhi. Mặt khác, tại vùng sâu, vùng xa, vùng khó khăn, vùng đồng bào Dân tộc thiểu số, người dân cũng như phụ nữ có thai chưa chú trọng quan tâm chăm sóc sức khỏe thai nghén, chưa khám thai đầy đủ, sinh đẻ tại nhà còn cao, đời sống khó khăn và chế độ dinh dưỡng không đầy đủ, chế độ lao động, sinh hoạt không phù hợp.

Việc chăm sóc điều trị trẻ sinh non nhẹ cân bằng các biện pháp khoa học tiên tiến đóng góp vai trò rất quan trọng trong việc giảm tỷ lệ tử vong trẻ sinh non/nhẹ cân và em nói chung.

Về giải pháp, cần tăng cường thực hiện các can thiệp chuyên môn nêu trên tại các cơ sở y tế, nhất là y tế cơ sở. Truyền thông đi đôi với hành động, vận động phụ nữ có thai khám thai và sinh đẻ tại cơ sở y tế, chăm sóc tốt bà mẹ và trẻ sơ sinh sau đẻ.

Bên cạnh sự quan tâm đầu tư của Đảng, Nhà nước, sự nỗ lực của Ngành Y tế thì rất cần sự phối hợp của các Bộ/Ngành, cấp ủy/chính quyền địa phương; sự chung tay của toàn thể cộng đồng, ý thức và thực hiện chăm sóc sức khỏe của phụ nữ có thai; cùng với sự tham gia hỗ trợ của các tổ chức quốc tế, doanh nghiệp để triển khai đồng bộ các giải pháp từ truyền thông, đến việc chăm sóc phụ nữ có thai, chăm sóc, điều trị cho trẻ sơ sinh, trẻ sinh non/nhẹ cân phát triển toàn diện nhằm mục tiêu tất cả trẻ em sinh ra đều được sống, khỏe mạnh và góp phần hướng tới một thế hệ trẻ Việt Nam khỏe mạnh về thể chất, trong sáng về tinh thần và phát triển về trí tuệ.

Phòng Truyền thông Y tế

Nhiên Thị Nguyễn