Hành vi sử dụng chất kích thích khi quan hệ tình dục trong nhóm quan hệ tình dục đồng giới nam (chemsex hoặc high fun…) làm giảm sử dụng bao cao su, tăng quan hệ tình dục tập thể và các hành vi nguy cơ cao về sức khỏe khác, do đó làm tăng khả năng lây truyền HIV và viêm gan. Đây là thách thức đặt ra cho Việt Nam khi nhóm nam quan hệ tình dục đồng giới (MSM) tham gia chemsex khó tiếp cận và trong khu vực có xu hướng dịch chuyển từ hút ma túy đá sang tiêm chích.

Tại Hội nghị lần thứ 6 của khu vực về chủ đề can thiệp cho người sử dụng chất khi quan hệ tình dục (chemsex) với sự hỗ trợ của các tổ chức quốc tế trong đó có Văn phòng khu vực của Chương trình phối hợp của Liên hợp quốc về HIV/AIDS (UNAIDS) tại châu Á-Thái Bình Dương ngày 6-7/11 vừa qua, nhiều câu chuyện về chemsex của các nước trong khu vực đã được chia sẻ. Mỗi nước đang có những sáng kiến, phương pháp hỗ trợ phù hợp với bối cảnh quốc gia cho cộng đồng MSM để giảm nguy cơ lây nhiễm HIV và những nguy cơ khác về sức khỏe.

Nhóm MSM đối mặt với nguy cơ nhiễm HIV do hành vi quan hệ tình dục không an toàn khi sử dụng chất kích thích

Việt Nam ước tính hiện nay có khoảng 267.391 người đang sống chung với HIV. Chỉ riêng trong 9 tháng đầu năm 2024, cả nước ghi nhận 11.421 trường hợp phát hiện mới HIV dương tính, 1.263 trường hợp tử vong. Trong số người mới phát hiện nhiễm HIV đầu năm đến nay có 82,9% là nam giới, đối tượng chiếm tỷ lệ cao nhất là nam quan hệ tình dục đồng giới (42,2%).

Bà Nguyễn Thị Minh Tâm, Trưởng phòng Dự phòng lây nhiễm HIV, Cục Phòng, chống HIV/AIDS cho biết, tỷ lệ hiện nhiễm HIV trong nhóm MSM trong giám sát trọng điểm HIV tăng từ 7,4% năm 2016 lên 12,5% năm 2022.

Kết quả các nghiên cứu gần đây cũng chỉ ra rằng, nhóm người chuyển giới nữ cũng là một trong những nhóm được cảnh báo nguy cơ lây nhiễm HIV với tỷ lệ hiện nhiễm HIV tại Hà Nội là 5,8% năm 2022, tại TP Hồ Chí Minh tỷ lệ này là 6,8% năm 2004 tăng lên 18% năm 2016 và 16,5% năm 2020.

Việc sử dụng chất ma túy dạng kích thích được cho là một trong những nguyên nhân gây ra việc tăng nhanh ca nhiễm HIV ở nhóm MSM.

Kết quả nghiên cứu do The Lighthouse Social Enterprise thực hiện vào năm 2020 về rủi ro tình dục ở nam giới Việt Nam quan hệ tình dục đồng giới sử dụng chất kích thích dạng Amphetamine cho thấy nhóm MSM tham gia chemsex khi còn khá trẻ, với độ tuổi trung bình là 20 tuổi.

Đại diện Việt Nam chia sẻ tại chương trình.

Trong số 269 người MSM Việt Nam từ 18 tuổi trở lên tham gia khảo sát, có 71% người tham gia không phải lúc nào cũng sử dụng bao cao su và chất bôi trơn trong mỗi buổi chemsex và 5% thậm chí không bao giờ sử dụng các biện pháp bảo vệ này. Điều đáng báo động là chỉ 11% người tham gia biết tình trạng HIV/STIs (bệnh nhiễm trùng lây qua quan hệ tình dục) của tất cả bạn tình của họ trong mỗi lần chemsex. 34% chỉ biết tình trạng của một số ít người và 31% thậm chí không biết gì cả.

98% số người được hỏi cho rằng các dịch vụ giảm thiểu tác hại có phần cần thiết. Tuy nhiên, MSM vẫn là nhóm dễ bị tổn thương và MSM tham gia chemsex càng lo lắng hơn khi tiếp cận các dịch vụ giảm thiểu tác hại. Nghiên cứu cho thấy hơn 90% người tham gia lo lắng, ở các mức độ khác nhau, về việc bị các nhà cung cấp dịch vụ y tế đánh giá, đối xử kém hoặc tiết lộ thông tin.

Theo bà Nguyễn Thị Minh Tâm, tình trạng sử dụng chất kích thích trong nhóm MSM làm ảnh hưởng lớn đến công tác phòng, chống HIV/AIDS tại Việt Nam. Các kết quả nghiên cứu nhóm đối tượng khách hàng nguy cơ ở Hà Nội và TP Hồ Chí Minh cho thấy, 90% đối tượng được khảo sát đã từng sử dụng chất trong quan hệ tình dục. Trong các chất đó, ma túy tổng hợp chiếm tới 58%.

Khi sử dụng chất này, tỷ lệ người MSM quan hệ tình dục không an toàn rất cao. "Đó là một trong những lý do khiến số ca nhiễm HIV trong cộng đồng MSM gia tăng nhanh trong vài năm gần đây”, bà Tâm nói.

Lo ngại xu hướng gia tăng sử dụng chất gây ma túy dạng kích thích qua đường tiêm chích

Theo Phó Giáo sư, Tiến sĩ Đỗ Văn Dũng, Giảng viên cao cấp khoa Y tế Công cộng, Đại học Y Dược TP Hồ Chí Minh cho biết, sử dụng chất ma túy dạng kích thích mang lại nhiều hệ lụy về mặt sức khỏe. Nguy cơ nhiễm HIV là hiện hữu với nhóm MSM khi dùng chất kích thích có xu hướng quan hệ tình dục với nhiều người hơn, hành vi tình dục không có biện pháp bảo vệ như sử dụng bao cao su; sử dụng bơm kim tiêm chung, dùng thuốc chung làm gia tăng nguy cơ lây nhiễm qua các dụng cụ tiêm chích; quên đi các biện pháp dự phòng lây nhiễm HIV như uống thuốc dự phòng PrEP.

“Nhiều quốc gia phát triển như Hàn Quốc, hay ở Đông Nam Á như Singapore có quy định chặt chẽ về sử dụng ma túy có báo cáo về gia tăng tỷ lệ sử dụng chất kích thích trong quan hệ tình dục, đặc biệt trong nhóm MSM. Nghiên cứu của chúng tôi tại Việt Nam cũng nhận thấy khuynh hướng sử dụng chất kích thích dạng ma túy gia tăng gần đây. Đây là điều cần cảnh báo vì làm gia tăng nguy cơ nhiễm HIV, đặc biệt cho giới trẻ”, ông Dũng nói.

Ngoài HIV, người thực hành chemsex có nguy cơ bị ảnh hưởng sức khỏe tâm thần, sử dụng chất dẫn đến rối loạn lo âu, mất ngủ, căng thẳng, bị stress, trầm cảm và đặc biệt có một số ít bị loạn thần. Khi dùng chất không cẩn thận có nguy cơ ngộ độc và trên thế giới nhiều người đã bị tử vong do ngộ độc chất.

Nhiều ý kiến lo ngại về tình trạng dịch chuyển từ sử dụng chất kích thích từ đường hút qua đường tiêm chích.

Là đại diện cho một tổ chức cộng đồng hỗ trợ nhóm MSM tại Việt Nam, ông Bảo Ân, Giám đốc Trung tâm nghiên cứu ứng dụng sức khỏe nam giới và cộng đồng (CARMAH) cho hay, một số nước, đặc biệt là Thái Lan gần đây đã cảnh báo về nguy cơ lây nhiễm HIV thông qua xu hướng gia tăng sử dụng chất ma túy dạng kích thích qua đường tiêm chích.

“Trước đây, các bạn sử dụng ma túy đá qua đường hít, thì giờ đây không ít bạn MSM lại ưa thích tiêm chích ma túy với suy nghĩ giảm bớt các nguy cơ sức khỏe liên quan đến răng miệng và hô hấp. Tuy nhiên, điều này sẽ dẫn đến nguy cơ lây nhiễm HIV cao hơn do tăng gấp đôi nguy cơ: lây qua đường máu và lây qua đường tình dục. Tôi nghĩ, khi xu hướng này gia tăng ở một số nước, thì tới đây, Việt Nam cũng sẽ phải đối mặt với câu chuyện này và chúng ta cần phải có những biện pháp tư vấn, hỗ trợ, can thiệp sớm để phòng ngừa nguy cơ lây nhiễm HIV”, ông Ân nói.

Nguồn: Nhandan.vn