Giống như nhiều quốc gia trên thế giới, Việt Nam đang chứng kiến sự gia tăng các bệnh không lây nhiễm do các yếu tố nguy cơ từ hành vi và lối sống, như hút thuốc lá hay uống rượu bia. Vì vậy, việc phòng ngừa và giảm tác hại của thuốc lá là cần thiết, đòi hỏi sự chung tay của cộng đồng quốc tế và các tổ chức liên quan.

Tỷ lệ nam giới trưởng thành ở Việt Nam hút thuốc lá vẫn còn cao.

Có hiệu lực từ năm 2005, Công ước khung về kiểm soát thuốc lá, công ước quốc tế đầu tiên về y tế công cộng ngày càng được nhiều nước tham gia. Thạc sĩ Nguyễn Tuấn Lâm, Văn phòng đại diện Tổ chức Y tế thế giới (WHO) tại Việt Nam cho biết, công ước đưa ra hàng loạt các biện pháp, từ giảm cung đến giảm cầu, kể cả các biện pháp khác. Các biện pháp tiêu biểu phải kể đến như chính sách giá và thuế; quy định buôn bán thuốc lá; các quy định về in bao bì, truyền thông, quảng cáo, khuyến mại, cai nghiện thuốc lá… Đáng chú ý, WHO đưa ra nhóm biện pháp MPOWER giúp các nước thành viên thực thi để hoàn thành cam kết công ước khung, giúp giảm tỷ lệ sử dụng thuốc lá.

Tại Việt Nam, công tác phòng chống tác hại thuốc lá được triển khai đồng bộ. Nhờ đó, tỷ lệ hút thuốc ở người trưởng thành giảm từ 23,8% (năm 2010) xuống 20,8% (năm 2021); tỷ lệ tiếp xúc với khói thuốc thụ động cũng giảm mạnh, từ 73,1% năm 2010 xuống 45,6% năm 2021...

Tuy nhiên thuốc lá là sản phẩm rất có hại cho sức khỏe, mỗi năm cướp đi sinh mạng của hơn 100.000 người Việt. Hút thuốc không những gây hại cho chính người hút thuốc mà còn gây hại cho những người tiếp xúc với khói thuốc lá thụ động, bao gồm cả phụ nữ và trẻ em.

Với đà giảm chậm trong những năm gần đây, các chuyên gia quốc tế dự báo Việt Nam sẽ không thể đạt được mục tiêu của Chiến lược quốc gia về phòng chống tác hại thuốc lá, đó là giảm tỷ lệ hút thuốc ở nam giới xuống dưới 36% vào năm 2030, điều này đe dọa tiến độ thực hiện các Mục tiêu phát triển bền vững liên quan đến sức khỏe của Việt Nam. Chính vì vậy, các chuyên gia khuyến nghị Việt Nam cần triển khai đồng bộ nhiều giải pháp mạnh hơn nữa.

Kinh nghiệm từ nhiều nước cho thấy, việc tăng thuế thuốc lá đã được chứng minh là biện pháp hiệu quả nhất trong việc ngăn ngừa bệnh tật, cải thiện sức khỏe và kéo dài tuổi thọ, đặc biệt trong các cộng đồng yếu thế và người dân nói chung; đồng thời biện pháp này cũng tốt cho nền kinh tế. Tăng thuế để tăng giá thuốc lá là cách nhanh nhất và hiệu quả nhất về mặt chi phí giúp giảm tiêu thụ thuốc lá. Khi giá thuốc lá tăng sẽ khuyến khích người đang hút thuốc bỏ thuốc và ngăn cản những người trẻ bắt đầu hút thuốc.

Từ những phân tích đó, tại kỳ họp tháng 6/2025, Quốc hội đã thông qua Luật thuế tiêu thụ đặc biệt sửa đổi, bao gồm việc áp dụng hệ thống thuế tiêu thụ đặc biệt hỗn hợp áp dụng từ năm 2027, với lộ trình tăng thuế thuốc lá liên tục đến năm 2031 với mục tiêu giúp giảm tỷ lệ sử dụng và bảo vệ sức khỏe cộng đồng.

WHO tại Việt Nam vừa công bố kết quả phân tích cho thấy những lợi ích đáng kể về sức khỏe và kinh tế từ lần cải cách thuế thuốc lá. Mô hình mô phỏng tác động của các phương án thuế thuốc lá dự báo rằng những cải cách thuế được thông qua trong Luật thuế tiêu thụ đặc biệt sửa đổi vào tháng 6/2025 sẽ giúp 2,1 triệu người tại Việt Nam bỏ thuốc hoặc không hút thuốc vào năm 2031; ngăn ngừa 700.000 ca tử vong sớm trong những thập kỷ tới; tạo thêm 24.000 tỷ đồng (tương đương 910 triệu USD) nguồn thu ngân sách nhà nước hàng năm vào năm 2031; hạn chế khả năng tiếp cận các nhãn hiệu thuốc lá giá rẻ, nhất là ở giới trẻ.

Cùng với quy định “Cấm sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, chứa chấp, vận chuyển, sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, các loại khí, chất gây nghiện, gây tác hại cho sức khỏe con người từ năm 2025”, việc cải cách chính sách thuế sẽ tạo ra một di sản bền vững cho cộng đồng an toàn hơn.

(Nguồn: nhandan.vn)