Hội nghị có sự tham dự của các Vụ, Cục thuộc Bộ Y tế, đại diện Viện Kiểm sát Nhân dân Tối cao, Bộ Công an, Bộ Tư pháp, Sở Y tế Nghệ An và các đơn vị thực hiện nhiệm vụ giám định pháp y tâm thần và điều trị bắt buộc.

GS.TS.Trần Văn Thuấn, Thứ trưởng Bộ Y tế phát biểu tại hội nghị

Phát biểu tại hội nghị, GS.TS.Trần Văn Thuấn, Thứ trưởng Bộ Y tế cho biết: thực hiện Luật Giám định tư pháp năm 2012 (sửa đổi, bổ sung 2020); Luật Thi hành án hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2019); Nghị định số 64/NĐ-CP ngày 28/7/2011 của Chính phủ về “Hướng dẫn quy định việc thi hành biện pháp bắt buộc chữa bệnh”; Thực hiện Quyết định số 250/QĐ-TTg ngày 28/02/2018 của Thủ tướng Chính phủ về việc phê duyệt Đề án “Tiếp tục đổi mới và nâng cao hiệu quả hoạt động giám định tư pháp Giai đoạn 2018-2023”, ngày 24/5/2018, Bộ trưởng Bộ Y tế đã ký, ban hành Quyết định số 3158/QĐ-BYT về việc ban hành Kế hoạch triển khai thực hiện Quyết định số 250/QĐ-TTg ngày 28/02/2018 của Thủ tướng Chính phủ.

Để triển khai thi hành Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giám định tư pháp đã được Quốc hội thông qua ngày 10/6/2020, có hiệu lực thi hành kể từ ngày 01/01/2021. Ngày 24/9/2020, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 1450/QĐ-TTg Ban hành Kế hoạch triển khai thi hành Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giám định tư pháp, trên cơ sở đó, Bộ trưởng Bộ Y tế đã ký, ban hành Kế hoạch số 1823/KH-BYT ngày 24/11/2020 của Bộ Y tế về “Triển khai thi hành Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giám định tư pháp”

 “Lĩnh vực giám định pháp y tâm thần là lĩnh vực khó khăn, phức tạp, ngoài yêu cầu trình độ chuyên môn, cán bộ còn phải có kiến thức về pháp lý, kỹ năng giao tiếp, giải quyết đơn thư khiếu nại, tố cáo. Công tác tiếp công dân; xử lý đơn thư và giải quyết khiếu nại, tố cáo, đó cũng là một trong những nhiệm vụ của cả hệ thống chính trị; công tác giám định pháp y tâm thần và bắt buộc chữa bệnh cần được quan tâm đặc biệt” - Thứ trưởng nhận định

Định kỳ hằng năm, Bộ Y tế đều tổ chức hội nghị sơ kết, tổng kết công tác pháp y tâm thần và bắt buộc chữa bệnh.

Đoàn chủ tọa hội nghị

Theo Thứ trưởng Trần Văn Thuấn nếu thực hiện tốt công tác giám định pháp y tâm thần và công tác điều trị bắt buộc sẽ hạn chế tối đa khiếu nại, tố cáo vượt cấp, qua đó góp phần ổn định trật tự xã hội.

Hiện công tác giám định pháp y tâm thần được giao cho bảy đơn vị, gồm: Viện Pháp y tâm thần Trung ương, Viện Pháp y Tâm thần Trung ương Biên Hòa và 5 Trung tâm Pháp y tâm thần khu vực.

Tính đến thời điểm này, nhân lực tại 7 tổ chức giám định pháp y tâm thần là 669 người, trong đó có 95 bác sĩ, 344 điều dưỡng, 28 dược sĩ  và khác 192 người. Toàn ngành có 60 giám định viên pháp y tâm thần (chuyên trách 60 người – 87%, kiêm nhiệm 08 người – 23%). Với số lượng nhân lực như trên, trong 6 tháng đầu năm các tổ chức pháp y tâm thần đã thực hiện giám định pháp y tâm thần 2.947 vụ việc ( 864 vụ hình sự;  906 vụ án hành chính, vụ việc dân sự và 1.193 vụ việc giám định sức khỏe tâm thần). Các vụ việc trên được thực hiện theo 1 trong 4 loại hình giám định: Giám định nội trú, giám định tại phòng khám, giám định tại chỗ, giám định trên hồ sơ.

Các đơn vị này, ngoài thực hiện chức năng do Bộ trưởng Bộ Y tế phân công, còn phải tuân thủ theo sự điều chỉnh của Luật Giám định tư pháp, Luật Thi hành án hình sự…

Tuy nhiên, đối với Viện Pháp y tâm thần Trung ương và Viện Pháp y tâm thần Trung ương Biên Hòa, ngoài thực hiện giám định còn phải tiếp nhận điều trị bắt buộc theo quy định tại Nghị định số 64/2011/NĐ-CP. Việc điều trị bắt buộc chữa bệnh còn triển khai tại Bệnh viện tâm thần Trung ương 1, Bệnh viện Tâm thần Trung ương 2, Bệnh viện Tâm thần Đà Nẵng.

Về nhân lực thực hiện công tác bắt buộc chữa bệnh tại 5 đơn vị là 49 bác sĩ, 254 điều dưỡng. Kết quả 6 tháng đầu năm 2022, tại 4 đơn vị đã tiếp nhận, điều trị và quản lý 701 trường hợp (577 cũ chuyển sang và 124 vào mới 6 tháng đầu năm 2022); Số bỏ trốn lũy tích là 40 và 6 tháng đầu năm là 06 trường hợp; không có trường hợp tử vong; hiện tại đang điều trị 587 trường hợp (Bệnh viện Tâm thần Trung ương 2 không có bệnh nhân nào).

             TS. Cao Hưng Thái, Phó Cục trưởng Cục Quản lý Khám chữa bệnh cho biết, hiện công tác giám định pháp y tâm thần và điều trị bắt buộc chữa bệnh của các đơn vị gặp rất nhiều khó khăn do cơ sở chật hẹp; các tòa nhà, phòng làm việc, phòng bệnh,… của các đơn vị đều sửa chữa cải tạo chắp vá, không đồng bộ, liên hoàn, đang quá tải, chưa đáp ứng tốt hoạt động công tác. Đối với công tác điều trị bắt buộc chữa bệnh (BBCB), các đơn vị không có khoa chuyên trách cho người bệnh BBCB được thiết kế phù hợp. Việc quản lý người bệnh BBCB ở lẫn các bệnh nhân thông thường khác rất khó khăn do tính chất người bệnh BBCB ngoài vấn đề tâm thần còn các nét nhân cách, tính cách của phạm nhân rất khó lường, nguy hiểm. Bên cạnh đó, chế độ đãi ngộ cho người làm công tác quản lý điều trị BBCB quá thấp, cần phải hưởng như Công an trại giam.    

             Trong 11 năm triển khai thực hiện Nghị định 64/2011/NĐ-CP, các đơn vị thực hiện công tác điều trị bắt buộc chữa bệnh đã phản ánh rất nhiều bất cập của Nghị định; Bộ Y tế đã ban hành nhiều văn bản gửi Văn phòng Chính phủ gửi các Bộ ngành có liên quan như Bộ Tư pháp, Bộ Công an, Viện Kiểm sát nhân dân tối cao, Tòa án nhân dân tối cao về các bất cập của văn bản và đề nghị sớm sửa đổi, bổ sung văn bản này cho phù hợp thực tiễn.

Quang cảnh hội nghị

Tại hội nghị, Thứ trưởng Bộ Y tế Trần Văn Thuấn đề nghị các Bộ, ngành, đặc biệt như Bộ Tư pháp, Bộ Công an, Viện Kiểm sát Nhân dân tối cao, Tòa án nhân dân tối cao tiếp tục đồng hành cùng Bộ Y tế trong công tác giám định pháp y tâm thần và bắt buộc chữa bệnh.

Các Vụ, Cục, đơn vị chức năng của Bộ Y tế và các tổ chức pháp y tâm thần tiếp tục thực hiện các nhiệm vụ đã được lãnh đạo Bộ phân công trong công tác này, chuẩn bị cho sơ kết giai đoạn 2018-2023 và giải pháp đến năm 2030./.