Mới đây, Khoa Mặt Hàm (B8) – Bệnh viện Quân y 175 đã triển khai thành công lần đầu tiên một ca phẫu thuật cắt đoạn xương hàm dưới và tái tạo bằng vạt da cơ xương mác tự do, áp dụng công nghệ 3D hiện đại. Đây là bước tiến vượt bậc trong điều trị u nguyên bào men, mang lại kết quả vượt mong đợi về cả chức năng và thẩm mỹ cho bệnh nhân.

Ca phẫu thuật tạo hình vi phẫu xương hàm dưới bằng ứng dụng công nghệ 3D

tại Khoa Mặt hàm, BVQY 175.

Theo thông tin từ Bệnh viện Quân y 175, bệnh nhân nam N.Q.N (1995, Quảng Ngãi) phát hiện khối u ở xương hàm dưới cách đây 6 năm nhưng ngừng điều trị sau thời gian đầu theo dõi. Gần đây, tình trạng sưng phồng gia tăng, bệnh nhân đến Bệnh viện Quân y 175 trong tình trạng hàm dưới sưng nề, niêm mạc viêm đỏ nhẹ, đau ít. Kết quả chẩn đoán hình ảnh cho thấy khối u phá hủy xương từ răng số 44 đến ngành lên hàm dưới phải.

Bệnh nhân được phẫu thuật cắt đoạn xương hàm dưới, loại bỏ khối u với lề cắt an toàn 1cm, đồng thời tái tạo xương hàm dưới bằng vạt da cơ xương mác tự do. Đây là một kỹ thuật phức tạp, yêu cầu sự điêu luyện, tỉ mỉ và sức bền từ êkip phẫu thuật. Tuy nhiên, phương pháp này được hỗ trợ bởi công nghệ 3D, giúp các bác sĩ mô phỏng chính xác từng thao tác cắt, ghép và tái tạo. Nhờ đó, kết quả phẫu thuật được tối ưu hóa về cả mặt chức năng và thẩm mỹ, mang lại sự hiệu quả vượt trội cho bệnh nhân.

Bệnh nhân sau ca phẫu thuật.

Quá trình thực hiện bao gồm: Bệnh nhân được thiết kế đường cắt và máng hướng dẫn phẫu thuật để cắt xương hàm và cắt xương mác (cutting guide) trên phần mềm, in máng, in mẫu hàm 3D sau khi đã giả lập cắt xương và tái tạo lại. Bẻ nẹp theo mẫu hàm giả lập trước. Sau đó, cắt đoạn xương hàm dưới từ cành cao đến phía xa răng 42, vạt da cơ xương mác sau khi phẫu tích sẽ được cắt theo cutting guide. Kết hợp xương mác vào nẹp tái tạo đã uốn sẵn, sau đó kết phức hợp vạt, nẹp vào xương hàm dưới bảo đảm khớp cắn và khản năng vận động của xương hàm. Cuối cùng là kỹ thuật vi phẫu khâu nối mạch máu đảm bảo sự sống của vạt tái tạo.

Sau 10 ngày phẫu thuật, bệnh nhân hồi phục tốt: toàn thân ổn định, không sốt, dấu hiệu sinh tồn bình thường, vạt xương mác sống tốt, vết mổ khô, lành thương nhanh, chức năng ăn, nhai, vận động há ngậm và thẩm mỹ gương mặt được cải thiện rõ rệt. Khi có kế hoạch tạo hình 3D hoàn hảo sẽ rút ngắn thời gian phẫu thuật, giúp người bệnh hồi phục nhanh.

Xương hàm dưới không chỉ đóng vai trò quan trọng trong chức năng ăn nhai, nói, nuốt mà còn định hình cấu trúc khuôn mặt. Do đó, việc tái tạo lại các khuyết hổng lớn sau phẫu thuật luôn là ưu tiên hàng đầu. Vạt xương mác tự do với công nghệ in 3D mang lại nhiều ưu điểm: Đảm bảo cung cấp đủ xương cho tái tạo các đoạn lớn, cho phép thực hiện đồng thời hai kíp mổ nhằm rút ngắn thời gian phẫu thuật đồng thời tăng độ chính xác và hiệu quả trong điều trị.

Vạt da xương mác, sau cắt, cố định vào nẹp tạo hình đã thiết kế.

Bác sĩ Đỗ Văn Tú – Khoa Mặt Hàm, Bệnh viện Quân y 175, người trực tiếp phẫu thuật, cho biết: “Ứng dụng phần mềm tạo “cutting guide” và in mẫu hàm giúp phẫu thuật viên có đường cắt chính xác nhất, đặc biệt giúp tạo ra xương hàm dưới từ xương mác hoàn hảo nhất dưới mọi góc độ. Việc tính toán chi tiết các đoạn cắt, ghép sẽ giúp các bác sĩ thực hiện phẫu thuật một cách đơn giản và chính xác, thay vì phải chờ đợi đến khi bệnh nhân lên bàn mổ mới thực hiện các tính toán mất nhiều thời gian như trước đây. Lập kế hoạch và thực hiện đúng theo kế hoạch khi ứng dụng công nghệ 3D trong vi phẫu là yếu tố quan trọng để đảm bảo kết quả tối ưu về thẩm mỹ và chức năng cho bệnh nhân”.

Bác sĩ Tú cũng cho hay hiện nay, công nghệ 3D được áp dụng ngày càng phổ biến trong lĩnh vực Răng hàm mặt như phẫu thuật chỉnh hình xương, phẫu thuật cấy ghép implant nha khoa, phẫu thuật tạo hình… Do đó, sử dụng công nghệ 3D để thiết kế giả lập, lên kế hoạch phẫu thuật tạo hình xương hàm bằng vạt xương mác vi phẫu giúp đơn giản, không chỉ giúp nâng cao độ chính xác và rút ngắn thời gian phẫu thuật, mà còn tối ưu hóa kết quả điều trị, đặc biệt trong các trường hợp phức tạp như tái tạo xương hàm dưới.

Bệnh nhân được khám sau phẫu thuật

U nguyên bào men (Ameloblastoma) là khối u lành tính nhưng có khả năng phá hủy xương và tiềm năng chuyển dạng ác tính nếu không điều trị kịp thời. Phẫu thuật cắt đoạn xương hàm để loại bỏ khối u thường gây tổn thất nghiêm trọng về chức năng và thẩm mỹ, ảnh hưởng lớn đến chất lượng cuộc sống của bệnh nhân, đặc biệt ở người trẻ tuổi.

Để tối ưu hóa kết quả điều trị, công nghệ in 3D đã được ứng dụng trong toàn bộ quy trình từ thiết kế giả lập đến lập kế hoạch phẫu thuật. Công nghệ này cho phép thiết kế chính xác máng cắt xương và nẹp tái tạo, tạo mẫu hàm và máng hướng dẫn phẫu thuật với độ chính xác cao, đảm bảo quy trình thực hiện hiệu quả, an toàn và tối ưu hóa kết quả điều trị.

Theo các chuyên gia, triệu chứng của u nguyên bào men gồm:

• Sưng nề: Xuất hiện một khối u cứng, không đau ở vùng hàm.

• Biến dạng hàm mặt: Khi u phát triển lớn, có thể gây biến dạng khuôn mặt.

• Răng lung lay: U gây chèn ép vào chân răng, khiến răng lung lay.

• Khó khăn khi nhai: U lớn có thể gây khó khăn khi nhai và nuốt.

• Mất cảm giác: Trong một số trường hợp, u có thể gây tê bì ở vùng môi, cằm.

Hiện nay, chưa có cách phòng ngừa hiệu quả đối với u nguyên bào men. Tuy nhiên, việc khám răng định kỳ sẽ giúp phát hiện sớm các bất thường và điều trị kịp thời.

Phòng Truyền thông Y tế