Asset Publisher Asset Publisher

Khi nhân bị phình động mạch chủ bụng, đe dọa đến tính mạng nhưng không thể mổ mở và cũng không thể đặt stent, bác sĩ phải làm gì để cứu họ trong tình trạng “ngàn cân treo sợi tóc” này?

EVAR –“cứu tinh” cho bệnh nhân không thể đặt stent

Mới đây, cụ ông L.V.R (76 tuổi, Long An) đến Bệnh viện đa khoa Xuyên Á thăm khám trong tình trạng đau tức vùng bụng quanh rốn, cơn đau kéo dài âm ỉ ảnh hưởng đến sức khỏe và đời sống sinh hoạt của ông. Ông R. cho biết mình đã gặp tình trạng này trong vòng một tháng qua, và chỉ dùng thuốc điều trị nhưng bệnh vẫn không thuyên giảm.

Hình ảnh chụp CT cho thấy, bệnh nhân bị túi phình động mạch chủ bụng với kích thước 6.5cm, mạch máu nhiều vôi hóa rải rác, có nguy cơ vỡ túi phình - Ảnh: BV

Tại đây, các bác sĩ tiến hành thăm khám và chụp CT bụng thì phát hiện ông R. bị túi phình động mạch chủ bụng với kích thước 6.5cm, mạch máu nhiều vôi hóa rải rác, có nguy cơ vỡ túi phình gây mất máu nhanh chóng và dẫn đến tử vong.

Trước tình trạng nguy kịch này, việc can thiệp túi phình là bắt buộc nhằm tránh nguy cơ vỡ túi phình có thể xảy ra bất cứ lúc nào.

Tuy nhiên, phân tích của bác sĩ Hồ Huỳnh Anh Hùng - Phó trưởng khoa Phẫu thuật tim mạch và lồng ngực cho thấy, bệnh nhân R. lớn tuổi, hiện còn có bệnh lý tim mạch, nếu mổ mở sẽ không chỉ nguy hiểm trong quá trình phẫu thuật mà còn đối diện với nguy cơ suy thận, suy đa tạng… Điều này có thể khiến tình trạng bệnh diễn tiến nặng hơn, thậm chí bệnh nhân có thể tử vong.

Sau khi hội chẩn đa chuyên khoa, các bác sĩ đã thống nhất chọn phương án can thiệp đặt stent-graft động mạch chủ. Thay vì thực hiện ca mổ mở bụng lớn để thay đoạn động mạch chủ tiềm ẩn nhiều nguy cơ, các bác sĩ chuyển sang một cuộc can thiệp xâm lấn tối thiểu ở đùi bằng việc đặt stent trong bụng, và bắc cầu nối ở động mạch đùi, tránh những biến chứng về sau cho người bệnh.

Nhưng bệnh nhân có 1 túi phình khá đặc biệt đã đặt ra cho các bác một thách thức lớn trong việc can thiệp đặt stent.

“Túi phình của bệnh nhân nằm ở vị trí đặc biệt, ngay dưới động mạch thận, với khoảng cách rất ngắn đến chỗ chia động mạch chậu hai bên. Điều này khiến việc đặt stent thông thường trở nên khó khả thi. Chúng tôi buộc phải chọn phương án EVAR theo kỹ thuật AUI (Aorto-Uni-Iliac) — phức tạp hơn nhiều so với các thủ thuật thông thường”, bác sĩ Hùng chia sẻ.

Để thực hiện thủ thuật EVAR, bác sĩ Hùng cho biết, ê-kíp phải đặt một stent graft từ động mạch chủ bụng xuống động mạch chậu một bên, sau đó tạo cầu nối từ động mạch đùi phải bắc qua động mạch đùi trái. Nhờ vậy, máu có thể tiếp tục lưu thông nuôi cả hai chân mà không đi qua túi phình.

Trong quá trình này, ê-kíp phải tính toán cực kỳ chính xác lượng máu cung cấp cho các nhánh mạch. Nếu đánh giá sai, bệnh nhân có thể đối diện nguy cơ thiếu máu nuôi hai chân, dẫn đến hoại tử nặng nề.

Ca can thiệp được hỗ trợ bởi hệ thống chụp mạch số hóa xóa nền (DSA), giúp bác sĩ quan sát rõ ràng từng thao tác mà không cần dao mổ, không có vết rạch dài ở bụng, chỉ hai đường nhỏ ở vùng đùi.

“Sau hơn 2 giờ căng thẳng, mọi việc diễn ra thành công. Túi phình được “vô hiệu hóa”, dòng máu lưu thông ổn định. Bệnh nhân hồi tỉnh, không còn cảm giác đau bụng, và chỉ sau ít ngày đã có thể trở lại sinh hoạt bình thường”, bác sĩ Hùng thông tin.

Không phải trường hợp nào cũng áp dụng được EVAR

Theo các chuyên gia tim mạch, EVAR không phải là một kỹ thuật hoàn toàn mới trên thế giới, nhưng tại Việt Nam, việc triển khai vẫn còn nhiều thách thức do đòi hỏi trang thiết bị hiện đại và đội ngũ bác sĩ được đào tạo bài bản.

Nếu so với mổ mở truyền thống, EVAR có nhiều ưu điểm vượt trội như: Không cần mở bụng, giảm nguy cơ nhiễm trùng; vết rạch nhỏ ở bẹn thay vì đường mổ dài ở bụng; bệnh nhân chỉ cần nằm viện vài ngày, sớm trở lại cuộc sống thường nhật; hạn chế nguy cơ suy thận, suy đa tạng hoặc biến chứng nặng.

Để đạt được kết quả tốt nhất, các bác sĩ cần phải đánh giá kỹ lưỡng tình trạng của từng bệnh nhân, bao gồm kích thước và vị trí của túi phình, cũng như các yếu tố nguy cơ đi kèm.

“Không phải trường hợp nào cũng áp dụng được EVAR. Bác sĩ cần đánh giá kỹ lưỡng cấu trúc mạch máu, vị trí và kích thước túi phình để lựa chọn phương án tối ưu. Với những túi phình ở vị trí phức tạp, giải pháp EVAR là cần thiết nhưng đòi hỏi kỹ thuật cao và nhiều kinh nghiệm lâm sàng”, bác sĩ Hùng cho biết.

Phình động mạch chủ bụng – căn bệnh âm thầm và chết người

Động mạch chủ là mạch máu lớn nhất trong cơ thể, dẫn máu giàu oxy từ tim xuống nuôi toàn bộ cơ quan. Khi đoạn động mạch chủ ở vùng bụng bị giãn nở bất thường và tạo thành túi phình, người bệnh có thể gặp phải nhiều hệ lụy nghiêm trọng.

Theo các thống kê y khoa, phình động mạch chủ bụng thường gặp ở nam giới trên 60 tuổi, đặc biệt là những người hút thuốc lá, tăng huyết áp, xơ vữa động mạch hoặc có tiền sử gia đình mắc bệnh tim mạch.

Đáng lo ngại, căn bệnh này thường tiến triển âm thầm, nhiều trường hợp không có triệu chứng rõ rệt cho tới khi xảy ra biến chứng. Khi túi phình vỡ, tỷ lệ tử vong có thể lên tới 80–90%.

Theo bác sĩ Hồ Huỳnh Anh Hùng, phình động mạch chủ bụng (túi phình động mạch chủ bụng) là sự giãn nở bất thường của động mạch chủ ở vùng bụng tạo thành túi phình, người bệnh có thể gặp phải nhiều hệ lụy nghiêm trọng. Bệnh lý này có thể gây ra nhiều triệu chứng như đau bụng, đau lưng hoặc cảm giác nặng bụng.

Nếu túi phình phát triển đến một kích thước nhất định mà không được can thiệp, nguy cơ vỡ là rất cao, khi vỡ, nó có thể gây mất máu nhanh chóng và dẫn đến tử vong. Nguy cơ vỡ tăng lên khi túi phình có kích thước lớn hơn 5cm, và ở các bệnh nhân có các yếu tố nguy cơ như hút thuốc, huyết áp cao, hay có tiền sử gia đình bị bệnh tim mạch.

Điều đáng lo ngại, phần lớn các trường hợp túi phình động mạch chủ không có triệu chứng rõ rệt, khiến người bệnh khó nhận biết. Khi túi phình vỡ, tỷ lệ tử vong có thể lên tới 80–90%. Chính vì vậy, túi phình động mạch chủ thường được phát hiện tình cờ trong các lần kiểm tra sức khỏe định kỳ hoặc khi bệnh đã tiến triển nghiêm trọng.

“EVAR đã mở ra cơ hội sống mới cho rất nhiều bệnh nhân bị phình động mạch. Nhưng quan trọng hơn cả là người dân phải chủ động đi khám sức khỏe định kỳ để phát hiện sớm, bởi khi túi phình vỡ thì mọi can thiệp đều trở nên muộn màng”, bác sĩ Hùng khuyên.

Nguồn: TC Một Thế giới Giải pháp nào cho bệnh nhân phình động mạch ‘bất lực’ trong việc đặt stent?

Huyền Thị Lê