Asset Publisher Asset Publisher

Bộ Y tế đã và đang chủ động xây dựng dự thảo Nghị định về một số chế độ phụ cấp đặc thù cho đội ngũ nhân lực y tế công lập, trong đó có những điều chỉnh quan trọng liên quan đến cô đỡ thôn, bản.

Trong hành trình nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe cộng đồng, đặc biệt tại các vùng sâu, vùng xa, nơi điều kiện kinh tế - xã hội còn nhiều khó khăn, lực lượng cô đỡ thôn, bản đã và đang đóng một vai trò không thể thay thế.

Sự hiện diện của những cô đỡ thôn, bản trở thành chìa khóa quan trọng để từng bước thay đổi nhận thức, cải thiện hành vi và nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe bà mẹ, trẻ em ngay từ cơ sở.

Họ không chỉ là người trung gian kết nối giữa hệ thống y tế và người dân, mà còn là điểm tựa tin cậy của phụ nữ mang thai, bà mẹ và trẻ nhỏ ở những nơi mà khoảng cách địa lý, rào cản văn hóa và tập quán sinh hoạt vẫn còn là thách thức lớn đối với công tác chăm sóc sức khỏe ban đầu.

Từ những năm 1990, tỷ lệ tử vong mẹ và trẻ sơ sinh ở Việt Nam từng ở mức rất cao, đặc biệt tại các vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.

Nguyên nhân không chỉ đến từ thiếu thốn về cơ sở vật chất hay nhân lực y tế, mà còn xuất phát từ những tập quán lạc hậu còn tồn tại dai dẳng như không đi khám thai, sinh con tại nhà, và để người thân hoặc người trong dòng tộc đỡ đẻ mà không có kiến thức chuyên môn.

Cộng thêm vào đó là điều kiện sống khắc nghiệt, giao thông cách trở, thiếu thông tin liên lạc, và sự hạn chế trong tiếp cận các dịch vụ y tế cơ bản, khiến cho việc chăm sóc sức khỏe sinh sản tại những khu vực này luôn là một bài toán khó.

Không thể không nhắc đến yếu tố văn hóa, một rào cản âm thầm nhưng dai dẳng. Sự khác biệt về ngôn ngữ, phong tục, niềm tin liên quan đến việc mang thai và sinh nở khiến nhiều phụ nữ vùng cao e ngại hoặc thậm chí từ chối tiếp cận các cơ sở y tế chính quy.

Trong bối cảnh đó, sự hiện diện của những cô đỡ thôn, bản trở thành chìa khóa quan trọng để từng bước thay đổi nhận thức, cải thiện hành vi và nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe bà mẹ, trẻ em ngay từ cơ sở.

Tuy nhiên, dù gánh trên vai trọng trách lớn lao, lực lượng cô đỡ thôn, bản hiện nay vẫn chưa nhận được sự hỗ trợ tương xứng. Theo Quyết định số 75/2009/QĐ-TTg, họ được hưởng mức phụ cấp hàng tháng tính theo tỷ lệ lương cơ sở, với mức 0,5 áp dụng tại các xã vùng khó khăn (tương đương 1,17 triệu đồng/tháng) và mức 0,3 tại các xã còn lại (khoảng 702.000 đồng/tháng).

Dù có thể nhận thêm hỗ trợ từ các nguồn kinh phí khác, song thực tế cho thấy mức phụ cấp này chưa đủ để giúp họ yên tâm công tác, chưa kể chi phí sinh hoạt ngày càng tăng cao khiến không ít người buộc phải bỏ nghề để tìm kiếm nguồn thu nhập bền vững hơn cho gia đình.

Trước những khó khăn ấy, Bộ Y tế đã và đang chủ động xây dựng dự thảo Nghị định về một số chế độ phụ cấp đặc thù cho đội ngũ nhân lực y tế công lập, trong đó có những điều chỉnh quan trọng liên quan đến cô đỡ thôn, bản.

Theo đó, dự thảo đề xuất tăng mức hỗ trợ hàng tháng lên 0,7 lần lương cơ sở đối với những cô đỡ làm việc tại thôn có từ 350 hộ gia đình trở lên, các thôn bản thuộc xã vùng khó khăn hoặc tổ dân phố có từ 500 hộ trở lên.

Với những khu vực còn lại, mức phụ cấp được đề xuất ở mức 0,5, tức ngang bằng với mức cao nhất hiện tại nhưng áp dụng rộng hơn.

Điều đáng chú ý là dự thảo còn trao quyền cho chính quyền cấp tỉnh, căn cứ vào điều kiện kinh tế - xã hội và khả năng ngân sách địa phương, để trình Hội đồng nhân dân cùng cấp quyết định cụ thể về số lượng và mức hỗ trợ phù hợp cho đội ngũ cô đỡ thôn, bản.

Nếu được thông qua, chính sách mới không chỉ là sự ghi nhận xứng đáng cho những đóng góp âm thầm mà vô cùng quan trọng của lực lượng y tế cơ sở, mà còn là bước tiến quan trọng trong việc giữ chân và phát triển đội ngũ này.

Bởi hơn ai hết, chính họ mới là cầu nối vững chắc nhất để đưa các chính sách y tế vào cuộc sống, đặc biệt tại những địa bàn còn nhiều khó khăn.

Nâng cao vai trò của cô đỡ thôn, bản không chỉ là một giải pháp y tế, mà còn là một chiến lược phát triển bền vững, góp phần giảm thiểu bất bình đẳng trong tiếp cận dịch vụ chăm sóc sức khỏe giữa các vùng miền.

Đó là cách thiết thực và nhân văn để Nhà nước đồng hành cùng người dân, để không ai bị bỏ lại phía sau trên hành trình chăm sóc và bảo vệ sức khỏe toàn dân.

Theo lãnh đạo ngành Y tế, thời gian qua, đội ngũ cô đỡ thôn, bản đã được tổ chức một cách bài bản và hoạt động rất hiệu quả, trở thành lực lượng không thể thiếu tại các vùng sâu, vùng xa, nơi tập trung đông đồng bào dân tộc thiểu số. Ở những địa phương này, phong tục sinh đẻ tại nhà vẫn còn khá phổ biến.

Khi đó, chỉ có cô đỡ thôn, bản, người địa phương, thông thạo tiếng dân tộc, hiểu rõ phong tục tập quán và gần gũi với bà con mới có thể tiếp cận, chăm sóc các bà mẹ trong quá trình mang thai, sinh nở, cũng như chăm sóc trẻ sơ sinh.

Theo các chuyên gia, cô đỡ thôn, bản là những người sinh sống ngay trong cộng đồng dân tộc thiểu số, sử dụng chính ngôn ngữ của dân tộc mình để truyền đạt những thông tin quan trọng về chăm sóc sức khỏe. Họ cung cấp dịch vụ làm mẹ an toàn ngay tại thôn, bản, giúp người dân dễ dàng tiếp cận hơn với y tế cơ sở.

Kể từ khi những cô đỡ thôn, bản đầu tiên được đào tạo cách đây hơn 30 năm, đến nay, các cô đỡ trên khắp cả nước đã không quản ngại gian khó, ngày đêm đến từng hộ gia đình tuyên truyền vận động bà con xóa bỏ các phong tục tập quán lạc hậu. Đồng thời, họ tích cực tham gia quản lý thai nghén, tư vấn, giáo dục sức khỏe và vận động sản phụ đi khám thai, sinh con tại trạm y tế xã.

Vai trò của cô đỡ thôn, bản đã được ngành y tế cũng như cộng đồng địa phương ghi nhận sâu sắc. Họ đã trở thành “điểm tựa” vững chắc, góp phần cứu sống hàng nghìn bà mẹ và trẻ sơ sinh vùng cao, đặc biệt tại những nơi xe cấp cứu không thể tiếp cận kịp thời hoặc trạm y tế xã cách xa hàng chục cây số đường rừng.

Nguồn: Báo Đầu tư Cải thiện chế độ đãi ngộ cho những “người gác cổng” y tế vùng sâu, vùng xa

Huyền Thị Lê