Ngày 12/8/2025, Bộ Y tế ban hành Quyết định số 2555/QĐ-BYT về việc công bố thủ tục hành chính mới, được sửa đổi, bổ sung trong lĩnh vực bảo hiểm y tế (BHYT) và bãi bỏ thủ tục trong lĩnh vực tài chính y tế theo Nghị định số 188/2025/NĐ-CP của Chính phủ. Đây là một trong những dấu mốc quan trọng trong tiến trình đơn giản hóa, chuẩn hóa và số hóa thủ tục hành chính, góp phần nâng cao hiệu quả thực thi chính sách an sinh xã hội, đảm bảo mọi người dân đều được tiếp cận dịch vụ y tế công bằng, thuận tiện và minh bạch hơn.

Quyết định 2555/QĐ-BYT công bố ba nhóm thủ tục hành chính, trong đó có một thủ tục mới, một thủ tục được sửa đổi, bổ sung và một thủ tục bị bãi bỏ, áp dụng trong toàn hệ thống cơ sở khám, chữa bệnh và cơ quan bảo hiểm xã hội. Nội dung tập trung vào hai thủ tục cốt lõi:

(1) Thủ tục khám bệnh, chữa bệnh bảo hiểm y tế và (2) Thủ tục thanh toán chi phí khám, chữa bệnh giữa cơ sở y tế và cơ quan bảo hiểm xã hội.

Việc rà soát, sửa đổi này không chỉ mang tính kỹ thuật hành chính, mà thể hiện tư duy quản lý mới của Bộ Y tế và Chính phủ: lấy người dân, người bệnh làm trung tâm, lấy hiệu quả phục vụ làm thước đo của cải cách. Những quy định mới trong Nghị định 188/2025/NĐ-CP và Quyết định 2555/QĐ-BYT hướng tới đơn giản hóa hồ sơ, rút ngắn quy trình, mở rộng hình thức thực hiện, tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, qua đó giảm đáng kể thời gian, chi phí và công sức cho người dân khi thực hiện quyền lợi BHYT.

Thủ tục khám bệnh, chữa bệnh bảo hiểm y tế được thiết kế lại theo hướng rõ ràng, nhất quán và linh hoạt hơn, tạo thuận lợi cho người dân trong nhiều tình huống cụ thể. Người tham gia BHYT có thể xuất trình thông tin thẻ bảo hiểm y tế điện tử qua ứng dụng VNeID hoặc VssID, thay cho việc mang theo thẻ giấy. Điều này đồng nghĩa với việc chấm dứt tình trạng quên thẻ, mất thẻ gây gián đoạn quyền lợi, đồng thời thúc đẩy chuyển đổi số trong quản lý y tế và an sinh xã hội.

Đối với trẻ em dưới 6 tuổi, quy định mới cho phép sử dụng giấy chứng sinh hoặc mã số BHYT tạm thời, đảm bảo không một trẻ nào bị từ chối khám chữa bệnh do chưa kịp cấp thẻ. Người hiến bộ phận cơ thể người, người đang chờ cấp lại thẻ, người phải cấp cứu… đều có các phương án linh hoạt để xuất trình thông tin và được hưởng quyền lợi BHYT đầy đủ.

Đặc biệt, quy trình khám, chữa bệnh BHYT nay được số hóa một phần quan trọng: thông tin thẻ, lịch hẹn khám lại, phiếu chuyển tuyến, dữ liệu bệnh án đều có thể hiển thị trên hệ thống điện tử, giúp giảm tối đa thủ tục giấy tờ, tạo điều kiện cho việc liên thông, chia sẻ dữ liệu giữa các cơ sở khám chữa bệnh và cơ quan bảo hiểm xã hội.

Đây là bước tiến quan trọng hướng tới y tế số, bệnh viện thông minh – nơi người bệnh được phục vụ nhanh chóng, minh bạch, không phải xếp hàng chờ đợi hay mang theo nhiều giấy tờ.

Bên cạnh quy trình khám, chữa bệnh, thủ tục thanh toán chi phí giữa cơ quan bảo hiểm xã hội và cơ sở khám chữa bệnh được Bộ Y tế sửa đổi, bổ sung toàn diện, đảm bảo thống nhất, minh bạch và đúng quy định pháp luật.

Các mốc thời gian được quy định cụ thể và chặt chẽ: trong vòng 05 ngày làm việc, cơ quan bảo hiểm xã hội phải tạm ứng 90% chi phí khám, chữa bệnh cho cơ sở y tế; trong vòng 30 ngày kể từ khi nhận báo cáo quyết toán, cơ quan bảo hiểm xã hội phải thông báo kết quả giám định và quyết toán chi phí; và trong 10 ngày tiếp theo, việc thanh toán phải hoàn tất.

Cách làm này giúp rút ngắn thời gian luân chuyển chứng từ, giảm tình trạng tồn đọng hồ sơ thanh toán, đồng thời tạo điều kiện tài chính kịp thời cho các bệnh viện, đảm bảo dòng tiền phục vụ hoạt động khám, chữa bệnh không bị gián đoạn.

Điểm nhấn quan trọng của cải cách lần này là bổ sung quy định thanh toán trong các trường hợp đặc thù – như khám chữa bệnh ngoài giờ, điều chuyển thuốc, vật tư y tế giữa các cơ sở, hoặc chuyển giao kỹ thuật. Các quy trình này trước đây thường phát sinh vướng mắc do thiếu cơ chế hướng dẫn, nay đã có khung pháp lý rõ ràng, minh bạch và khả thi, giúp tăng tính linh hoạt trong quản lý chuyên môn mà vẫn bảo đảm quyền lợi của người bệnh.

Trong Quyết định 2555/QĐ-BYT, hầu hết thủ tục đều cho phép thực hiện trực tuyến hoặc trực tiếp, phù hợp với điều kiện thực tế của từng địa phương và cơ sở y tế. Việc áp dụng hồ sơ điện tử, chữ ký số và tích hợp dữ liệu trên Cổng thông tin BHXH Việt Nam, ứng dụng VNeID giúp loại bỏ khâu nộp, sao chụp hồ sơ giấy – vốn từng là điểm nghẽn gây mất thời gian, chi phí và phiền hà cho cả người dân lẫn cán bộ y tế.

Cơ quan bảo hiểm xã hội có trách nhiệm công khai số lượng thuốc, thiết bị y tế chưa sử dụng hết trên hệ thống, cho phép cơ sở y tế khác chủ động điều chuyển, giảm lãng phí, tránh tình trạng thiếu thuốc cục bộ. Đồng thời, quy trình kiểm tra, giám định và thanh toán được chuẩn hóa theo dữ liệu số, giúp ngăn ngừa gian lận, nâng cao tính chính xác và minh bạch tài chính trong quỹ BHYT.

Những quy định này thể hiện nỗ lực mạnh mẽ trong cải cách hành chính, số hóa quy trình nghiệp vụ, đồng thời phù hợp với mục tiêu của Chính phủ về phát triển Chính phủ số, kinh tế số và xã hội số trong lĩnh vực y tế.

Với người dân, lợi ích rõ ràng nhất từ cải cách này là giảm thủ tục, giảm thời gian chờ đợi và tăng khả năng tiếp cận dịch vụ y tế. Việc khám chữa bệnh bằng thẻ BHYT điện tử giúp người bệnh không còn lo quên hoặc mất thẻ, đồng thời dữ liệu được lưu trữ, tra cứu nhanh chóng, thuận tiện trên toàn quốc. Các nhóm đối tượng yếu thế – như trẻ em, người già, người bệnh mạn tính, người hiến tạng – được tạo điều kiện thuận lợi tối đa để hưởng quyền lợi BHYT mà không gặp rào cản hành chính.

Với cơ sở khám chữa bệnh, việc chuẩn hóa quy trình và rút ngắn thanh toán giúp giảm khối lượng hồ sơ, giảm chi phí nhân sự hành chính, đồng thời tăng tính chủ động trong công tác tài chính và chuyên môn. Cơ sở y tế có thể tập trung nguồn lực vào nâng cao chất lượng dịch vụ, cải thiện môi trường khám chữa bệnh và đầu tư công nghệ y tế hiện đại.

Với cơ quan quản lý, quy trình mới giúp nâng cao hiệu quả điều hành, giám sát và kiểm soát chi phí BHYT, đảm bảo sử dụng quỹ đúng mục đích, đúng đối tượng, giảm thất thoát và sai phạm. Đồng thời, việc số hóa dữ liệu giúp phân tích, dự báo chính xác hơn về tình hình khám chữa bệnh, chi phí và nhu cầu y tế của người dân, phục vụ hoạch định chính sách lâu dài.

Việc triển khai thủ tục hành chính mới theo Quyết định 2555/QĐ-BYT đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa Bộ Y tế, Bảo hiểm xã hội Việt Nam, Sở Y tế các tỉnh, thành phố và các cơ sở y tế trên toàn quốc. Đặc biệt, hệ thống công nghệ thông tin trong ngành y tế cần tiếp tục được đầu tư đồng bộ, liên thông và an toàn, đảm bảo dữ liệu y tế được chia sẻ đúng quy định, bảo mật tuyệt đối và phục vụ hiệu quả cho người dân.

Đây cũng là cơ sở để tiến tới mô hình quản lý y tế thông minh, trong đó người dân chỉ cần một định danh số (VNeID) để thực hiện toàn bộ các dịch vụ hành chính công trong lĩnh vực y tế, từ đăng ký khám bệnh, kê đơn thuốc, theo dõi hồ sơ sức khỏe đến thanh toán bảo hiểm.

Quyết định 2555/QĐ-BYT không chỉ là một văn bản kỹ thuật, mà là minh chứng cho quyết tâm của ngành Y tế trong công cuộc cải cách hành chính, hiện thực hóa phương châm “lấy người dân làm trung tâm phục vụ”. Từ việc ban hành quy trình rõ ràng, rút gọn thủ tục, ứng dụng công nghệ, đến việc công khai, minh bạch dữ liệu, ngành Y tế đang từng bước hiện đại hóa hệ thống quản lý và phục vụ, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của người dân và xã hội.

Cải cách thủ tục hành chính trong lĩnh vực bảo hiểm y tế không chỉ giúp nâng cao chất lượng dịch vụ y tế công, mà còn tăng cường niềm tin của người dân vào chính sách bảo hiểm và hệ thống y tế Việt Nam. Đây là bước tiến quan trọng để hiện thực hóa mục tiêu chăm sóc sức khỏe toàn dân, bao phủ bảo hiểm y tế bền vững và hướng tới một nền y tế hiện đại, nhân văn, lấy người bệnh làm trung tâm./.