Nhiều quốc gia trên thế giới đang áp dụng các chính sách kiểm soát thuốc lá dựa trên bằng chứng khoa học và theo hướng dẫn của Công ước Khung về Kiểm soát thuốc lá. Qua đó giúp giảm tỷ lệ sử dụng thuốc lá trên toàn cầu, đồng nghĩa với việc cứu sống hàng triệu người khỏi bệnh tật và tử vong sớm do hút thuốc lá.

Ngày càng nhiều các tổ chức, cá nhân tích cực hưởng ứng phong trào xây dựng môi trường không khói thuốc.

Kết quả phòng chống tác hại của thuốc lá trên toàn thế giới được đánh giá là một trong những thành tựu nổi bật của lĩnh vực y tế công cộng. Khoảng 5,6 tỷ người (71% dân số thế giới) đang được bảo vệ bởi ít nhất một chính sách kiểm soát thuốc lá theo Công ước Khung về Kiểm soát thuốc lá (FCTC). Các tổ chức quốc tế uy tín đã đóng góp tích cực, sáng tạo và bền bỉ trong hợp tác với các quốc gia để thực thi các can thiệp hiệu quả.

Tại hội nghị toàn cầu phòng chống tác hại của thuốc lá, các đại biểu đều nhất trí cho rằng dù đã đạt được nhiều tiến bộ, công tác kiểm soát thuốc lá vẫn còn nhiều việc cần thúc đẩy. Việc áp dụng các chính sách y tế công cộng vẫn đang đối mặt với nhiều thách thức. Ở một số quốc gia, ngành công nghiệp thuốc lá đã sử dụng nhiều hình thức tiếp thị tinh vi như quảng bá trên mạng xã hội, sản phẩm có hương vị hấp dẫn và định vị thương hiệu nhằm thu hút giới trẻ - đặc biệt tại khu vực gần trường học.

Đầu tư vào kiểm soát thuốc lá mang lại lợi ích rõ rệt: Bảo vệ sức khỏe, giảm chi phí y tế, tăng thu ngân sách từ thuế thuốc lá và nhận được sự ủng hộ từ cộng đồng. Trong bối cảnh ngân sách y tế eo hẹp, đây là giải pháp hợp lý, bền vững - điều kiện tiên quyết là cần có quyết tâm chính trị và sự phối hợp liên ngành mạnh mẽ.

Tại nước ta, với sự chỉ đạo của Đảng, Chính phủ, công tác phòng chống tác hại của thuốc lá đạt được nhiều kết quả nổi bật. Chia sẻ bài học kinh nghiệm với bạn bè quốc tế, bà Phan Thị Hải, Phó Giám đốc Quỹ Phòng chống tác hại của thuốc lá (Bộ Y tế) cho rằng, sự cam kết mạnh mẽ của Chính phủ trong công cuộc phòng chống tác hại của thuốc lá là một trong những yếu tố quan trọng.

Việt Nam đã ban hành Luật Phòng chống tác hại của thuốc lá (năm 2012) và thành lập Quỹ Phòng chống tác hại thuốc lá (năm 2013). Quỹ được hình thành từ đóng góp bắt buộc của các doanh nghiệp sản xuất và nhập khẩu thuốc lá.

Bên cạnh cơ chế tài chính, mô hình quản lý Quỹ cũng được đánh giá cao nhờ tính đa ngành, minh bạch và dựa trên bằng chứng. Quỹ do Bộ Y tế chủ trì và có sự tham gia của nhiều bộ, ngành, hoạt động theo nguyên tắc cấp kinh phí dựa trên kết quả đầu ra. Các quy trình lựa chọn, lập kế hoạch, giám sát và đánh giá đều được thực hiện công khai, khoa học, với các chương trình được xây dựng và triển khai dựa trên dữ liệu tin cậy và bằng chứng thực tiễn.

Nhờ đó, tỷ lệ hút thuốc ở người trưởng thành giảm từ 23,8% (năm 2010) xuống 20,8% (năm 2021); tỷ lệ tiếp xúc với khói thuốc thụ động cũng giảm mạnh, từ 73,1% năm 2010 xuống 45,6% năm 2021; tháng 11/2024, Quốc hội thông qua Nghị quyết số 173/2024/QH15 quy định “Cấm sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, chứa chấp, vận chuyển, sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, các loại khí, chất gây nghiện, gây tác hại cho sức khỏe con người từ năm 2025”.

Tháng 6/2025, Quốc hội đã thông qua Luật thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi), bao gồm việc áp dụng hệ thống thuế tiêu thụ đặc biệt hỗn hợp từ năm 2027, với lộ trình tăng thuế thuốc lá liên tục đến năm 2031 với mục tiêu giúp giảm tỷ lệ sử dụng và bảo vệ sức khỏe cộng đồng.

Đại diện Tổ chức Y tế thế giới tại Việt Nam khẳng định, bằng chứng từ khắp nơi trên thế giới cho thấy can thiệp hiệu quả và ít chi phí nhất để giảm sử dụng thuốc lá chính là thông qua tăng thuế và giá. Thuế cao hơn và do đó giá cao hơn sẽ khuyến khích những người hút thuốc bỏ thuốc lá và ngăn ngừa những người trẻ tuổi bắt đầu.

Thuế thuốc lá giống như một loại vaccine chống lại tác hại của thuốc lá đối với sức khỏe của thanh thiếu niên bằng cách ngăn chặn họ bắt đầu hút thuốc, chúng ta đang giúp bảo vệ họ khỏi những rủi ro của việc sử dụng thuốc lá suốt đời. Cải cách thuế sẽ đạt được lợi ích cùng thắng bằng cách giảm tiêu thụ thuốc lá và do đó giảm các tác hại từ thuốc lá đối với sức khỏe người dân, đồng thời giúp tăng nguồn thu ngân sách từ thuế thuốc lá để đầu tư cho các ưu tiên chính của Chính phủ.

(Nguồn: nhandan.vn)