Trước đây, suy thận mạn thường được xem là “căn bệnh của người cao tuổi”. Tuy nhiên, vài năm gần đây, các bác sĩ ghi nhận xu hướng đáng lo ngại: Bệnh thận đang ngày càng “trẻ hóa”, nhiều người mới ngoài đôi mươi đã phải chạy thận định kỳ.

Một bệnh nhân trẻ đang điều trị suy thận tại Trung tâm Thận tiết niệu và Lọc máu (Bệnh viện Bạch Mai). Ảnh: Ngọc Bảo

Nguy cơ âm thầm, hậu quả khôn lường

Theo thống kê mới nhất của Bộ Y tế, Việt Nam hiện có hơn 10 triệu người mắc bệnh thận mạn, trong đó khoảng 26.000 bệnh nhân đã bước vào giai đoạn cuối, cần lọc máu định kỳ hoặc ghép thận để duy trì sự sống. Đáng lo ngại hơn, tỉ lệ người trẻ mắc bệnh đang tăng nhanh.

Những năm gần đây, Trung tâm Thận - Tiết niệu và Lọc máu (Bệnh viện Bạch Mai) ghi nhận từ 30 - 40 ca suy thận mới mỗi ngày, trong đó không ít trường hợp dưới 30 tuổi, ở độ tuổi lao động sung sức nhất. Thậm chí, bệnh nhân chỉ mới 15 - 16 tuổi khi được chẩn đoán mắc bệnh thận mạn thì đã ở vào giai đoạn cuối.

Anh Nguyễn Hoàng (26 tuổi, Hà Nội) chia sẻ: “Tôi làm công việc lập trình viên, phát triển web nên thường xuyên phải thức đêm, làm việc với máy tính khoảng 8 - 10 tiếng/ngày. Do tính chất công việc quá bận rộn nên bữa tối tôi cũng thường sử dụng thức ăn nhanh, mì tôm và uống các loại nước ngọt có gas... Đến đầu năm 2025, dù mới chỉ bước sang tuổi 26, tôi đã thường xuyên cảm thấy cơ thể mệt mỏi, sút cân nhanh, da sạm đen, đi khám tôi rất sốc khi biết mình đã mắc suy thận mạn giai đoạn cuối... Hiện tại tôi cần lọc máu ba lần mỗi tuần, mỗi lần kéo dài 3 - 4 giờ, tương lai không biết sẽ ra sao khi phải liên tục đến bệnh viện, tốn kém nhiều tiền bạc để chạy chữa, cuộc sống vô cùng bế tắc”.

Suy thận mạn là tình trạng chức năng thận suy giảm kéo dài, khiến cơ thể không còn khả năng lọc bỏ độc tố, cân bằng nước và điện giải. Bệnh tiến triển âm thầm, có thể kéo dài nhiều năm mà không biểu hiện rõ ràng.

Tương tự trường hợp của anh Hoàng, nhiều người trẻ thường chủ quan với sức khỏe, cho rằng các bệnh mạn tính chỉ xuất hiện khi cơ thể bước vào tuổi trung niên hoặc giai đoạn lão hóa. Những dấu hiệu ban đầu như mệt mỏi, chán ăn, đi tiểu nhiều về đêm, phù nhẹ ở chân hoặc quanh mắt... thường bị xem nhẹ hoặc cho là do thiếu ngủ hay làm việc quá sức. Chính vì sự chủ quan, lối sống thiếu khoa học, không duy trì khám sức khỏe định kỳ, khiến nhiều người phát hiện bệnh khi đã ở giai đoạn muộn, mất đi cơ hội điều trị bảo tồn.

Cảnh báo từ lối sống thiếu lành mạnh

PGS.TS Lê Đình Khánh, Chủ tịch Hội Tiết niệu - Thận học Việt Nam, cho biết: “Việt Nam đang đối mặt với tình trạng nhiều bệnh lý mạn tính bị “trẻ hóa”, không chỉ riêng bệnh suy thận. Đáng lo ngại là nhiều bạn trẻ chỉ phát hiện bệnh khi đã ở giai đoạn cuối. Trong nhóm bệnh nhân trẻ hiện nay, phần lớn không có tiền sử gia đình mắc bệnh thận, mà nguyên nhân chủ yếu bắt nguồn từ lối sống thiếu lành mạnh.

Theo PGS.TS Lê Đình Khánh, sự “trẻ hóa” này xuất phát từ chính những thay đổi trong xã hội hiện đại. Nhịp sống nhanh khiến con người ngày càng phụ thuộc vào thức ăn chế biến sẵn, đồ uống có cồn, chất kích thích; đồng thời ít vận động, thường xuyên thức khuya và căng thẳng kéo dài. Cơ thể phải hoạt động trong trạng thái quá tải, đặc biệt là thận - cơ quan đảm nhiệm chức năng lọc và thải độc. Lâu dần, thận bị tổn thương mà không được phát hiện kịp thời; đến khi nhận ra thì bệnh đã ở giai đoạn muộn.

Khi đã mắc suy thận mạn, người bệnh phải đối mặt với quá trình điều trị kéo dài và tốn kém. Ở giai đoạn cuối, bệnh nhân phải lọc máu ba lần mỗi tuần, mỗi lần kéo dài từ ba đến bốn giờ. Cơ thể thường xuyên mệt mỏi, sức lao động giảm sút, người trẻ buộc phải từ bỏ công việc, học tập và phụ thuộc vào gia đình. Những cơn chuột rút, ngứa ngáy, phù nề, tăng huyết áp, rối loạn tiêu hóa, thiếu máu... trở thành nỗi ám ảnh thường trực.

Chi phí điều trị cho một bệnh nhân chạy thận định kỳ có thể lên tới hàng chục triệu đồng mỗi tháng; còn nếu ghép thận, chi phí ban đầu có thể lên đến hàng trăm triệu đồng, chưa kể tiền thuốc ức chế miễn dịch phải dùng suốt đời.

Không chỉ mang gánh nặng tài chính, bệnh suy thận còn khiến nhiều người trẻ mất đi tương lai, cơ hội lập gia đình và làm việc. Nhiều bạn trẻ ở độ tuổi đầy hoài bão, đang cống hiến cho sự nghiệp, nay phải “làm bạn” với máy lọc máu và căn phòng bệnh viện trắng toát, lạnh lẽo mỗi tuần.

Sự “trẻ hóa” của bệnh suy thận cũng đặt ra thách thức lớn cho hệ thống y tế. Số người cần lọc máu và ghép thận ngày càng tăng, trong khi nguồn thận hiến lại rất hạn chế. Gánh nặng y tế và kinh tế - xã hội vì thế ngày càng lớn, đặc biệt khi bệnh nhân thuộc nhóm tuổi lao động - lực lượng đóng góp chính cho xã hội.

Do đó, các bác sĩ khuyến cáo, chỉ cần thực hiện xét nghiệm máu đo creatinine, tính toán chỉ số lọc cầu thận (eGFR) hoặc xét nghiệm nước tiểu tìm protein, đã có thể phát hiện sớm rối loạn chức năng thận. Việc tầm soát định kỳ, nhất là với người có bệnh nền hoặc lối sống ít vận động, là biện pháp hữu hiệu để phát hiện sớm và can thiệp kịp thời.

Ngoài ra, để ngăn chặn xu hướng “trẻ hóa” của bệnh thận, điều quan trọng nhất là thay đổi lối sống và nâng cao ý thức phòng bệnh. Cơ thể cần được nghỉ ngơi, vận động hợp lý, ăn uống cân bằng; hạn chế muối, giảm thực phẩm chế biến sẵn. Đồng thời, cần kiểm soát cân nặng, duy trì huyết áp ổn định, hạn chế rượu, bia và thuốc lá - những bước cơ bản nhưng mang lại hiệu quả rõ rệt trong việc bảo vệ thận.

Về phía hệ thống y tế, các chuyên gia đề xuất mở rộng chương trình tầm soát bệnh thận cho người trẻ, lồng ghép xét nghiệm chức năng thận trong các gói khám sức khỏe định kỳ. Công tác tuyên truyền về sức khỏe thận cũng cần được đẩy mạnh tại trường học, nơi làm việc, giúp mỗi người hiểu rõ vai trò và tầm quan trọng của việc duy trì một quả thận khỏe mạnh.

Bởi suy thận mạn không đến trong một sớm một chiều, mà là hệ quả tích tụ của lối sống thiếu lành mạnh, của sự thờ ơ với sức khỏe và niềm tin sai lầm rằng “còn trẻ thì chưa sao”. Giữ cho thận khỏe không phải là điều xa vời - chỉ cần bắt đầu từ những thay đổi nhỏ hôm nay, mỗi người đã góp phần bảo vệ thận, gìn giữ tuổi trẻ và tương lai của chính mình.

(Nguồn: hanoimoi.vn)