Vừa qua, Bệnh viện TWQĐ 108 đã tổ chức tập huấn chuyên đề “Tiến bộ mới trong phẫu thuật đại trực tràng: từ xử trí cấp cứu đến phẫu thuật Robot tối ưu”. Đây là dịp để các bác sĩ cập nhật những tiến bộ y học mới nhất về phẫu thuật đại trực tràng, đặc biệt tập trung vào hai chủ đề chính: xử trí tắc ruột do ung thư đại tràng (đặt stent hay phẫu thuật ngay) và phẫu thuật robot trong điều trị ung thư đại trực tràng.

Chương trình có sự tham gia giảng dạy của GS. Pamela Buchwald (Đại học Lund, Thụy Điển) và GS. Henrik Jutesten (Bệnh viện Đại học Skåne, Thụy Điển). Về phía Bệnh viện TWQĐ 108, có Thiếu tướng, PGS, TS Vũ Ngọc Lâm – Phó Giám đốc Bệnh viện; các bác sĩ chuyên ngành tiêu hóa.

Phát biểu khai mạc, Thiếu tướng, PGS, TS Vũ Ngọc Lâm – Phó Giám đốc Bệnh viện TWQĐ 108 nhấn mạnh tầm quan trọng của việc nắm vững phương pháp xử trí tắc ruột cấp do khối u đại trực tràng. Đây là một tình huống cấp cứu ngoại khoa thường gặp. Đồng thời, những cập nhật về phẫu thuật robot bước tiến công nghệ cao trong phẫu thuật ung thư đại trực tràng từ chuyên gia sẽ mang đến những kiến thức và kinh nghiệm quý báu cho các bác sĩ bệnh viện TWQĐ 108.

Thiếu tướng, PGS, TS Vũ Ngọc Lâm – Phó Giám đốc Bệnh viện TWQĐ 108 phát biểu khai mạc tập huấn

Trình bày về xử trí tắc ruột cấp tính, GS Pamela Buchwald cho biết: Tắc ruột do ung thư đại tràng là một cấp cứu ngoại khoa đòi hỏi quyết định điều trị nhanh chóng. Có ba chiến lược chính để xử trí tình huống này:

Phẫu thuật cấp cứu: Mổ ngay để cắt bỏ đoạn ruột chứa khối u gây tắc. Phương pháp này thường phải làm hậu môn tạm thời do ruột đang căng giãn, đóng hậu môn nhân tạo sẽ thực hiện sau đó.

Đặt stent làm “cầu nối” đến phẫu thuật: Dùng nội soi để đặt stent qua chỗ tắc, giúp giải phóng tắc nghẽn tạm thời. Sau 1-2 tuần, khi tình trạng bệnh nhân ổn định, tiến hành phẫu thuật để cắt bỏ khối u và vét hạch triệt để.

Làm hậu môn nhân tạo tạm thời: Phẫu thuật đưa đoạn đại tràng phía trên chỗ tắc ra làm hậu môn tạm, giúp giải áp ruột. Sau khi bệnh nhân ổn định, sẽ tiến hành cuộc mổ thứ hai để cắt u và đóng hậu môn nhân tạo.

GS. Pamela Buchwald (Đại học Lund, Thụy Điển) chia sẻ về xử trí tắc ruột cấp tính

Mỗi phương án đều có ưu nhược điểm. Phẫu thuật cấp cứu giải quyết ngay tắc ruột nhưng đi kèm tỷ lệ biến chứng và tử vong sau mổ khá cao (30 ngày khoảng 10–15% trong các thống kê) do bệnh nhân chưa được chuẩn bị tối ưu. Ngược lại, chiến lược “cầu nối đến phẫu thuật” bằng stent cho phép trì hoãn mổ, chuyển thành mổ có chuẩn bị, nhờ đó giảm rủi ro.

Theo các hướng dẫn điều trị mới, nếu bệnh nhân không thủng ruột, việc chuyển từ mổ cấp cứu sang mổ phiên cần được ưu tiên. Trên thực tế, các nghiên cứu quốc tế gần đây đã cho thấy hiệu quả của phương pháp đặt stent: Đặt stent nội soi trước khi mổ giúp giảm tỷ lệ phải làm hậu môn vĩnh viễn và giảm biến chứng sau mổ so với mổ cấp cứu, trong khi tỷ lệ tử vong không tăng. Đặc biệt, phương pháp này cho phép bệnh nhân được đánh giá đầy đủ giai đoạn ung thư, bù dịch, chuẩn bị dinh dưỡng trước khi mổ phiên, thậm chí có thể hóa trị tạm thời nếu cần. Trong trường hợp bệnh đã di căn nặng, việc đặt stent còn giúp tránh một cuộc mổ lớn không cần thiết ở giai đoạn cuối.

Mặc dù có nhiều lợi ích, đặt stent cũng tiềm ẩn một số rủi ro cần lưu ý. Nguy cơ nghiêm trọng nhất là thủng ruột do stent, với tỷ lệ khoảng 5–8%. Thủng ruột sẽ biến một ca mổ phiên thành mổ cấp cứu do viêm phúc mạc nặng và có thể làm tăng nguy cơ tử vong (tỷ lệ tử vong khi xảy ra thủng lên tới ~16%). Ngoài ra, có lo ngại rằng áp lực từ stent có thể tác động xấu đến khối u: một phân tích năm 2021 phát hiện nhóm đặt stent có tỷ lệ vi xâm lấn thần kinh và mạch bạch huyết cao hơn so với mổ cắt u cấp cứu. Tuy nhiên, hiện chưa có bằng chứng rõ ràng rằng đặt stent làm giảm hiệu quả điều trị ung thư về lâu dài – nhiều nghiên cứu không tìm thấy khác biệt về thời gian sống thêm giữa hai nhóm. Vì vậy, quyết định lựa chọn phương án cần cá thể hóa cho từng bệnh nhân. Nếu bệnh nhân chưa thủng vỡ ruột, thể trạng tạm ổn và bệnh viện có đủ phương tiện, đặt stent cầu nối đến phẫu thuật là lựa chọn tối ưu để biến một ca mổ cấp cứu thành mổ phiên an toàn. Trong trường hợp khối u gây tắc ở đại tràng phải (manh tràng, đại tràng lên), khuyến cáo cân nhắc mổ cấp cứu cắt đại tràng phải. Còn với bệnh nhân sức khỏe quá kém hoặc ung thư giai đoạn cuối, mục tiêu là giảm nhẹ triệu chứng: đặt stent thường được ưu tiên như biện pháp đầu tay để giải tỏa tắc nghẽn, tránh một cuộc mổ nặng nề.

Trình bày về phẫu thuật đại trực tràng bằng robot, GS Henrik Jutesten đã chia sẻ kinh nghiệm ứng dụng hệ thống robot Da Vinci trong phẫu thuật đại trực tràng, đồng thời cập nhật các nghiên cứu mới nhất về kết quả điều trị bằng robot so với phương pháp nội soi thường.

Phẫu thuật robot thực chất là một bước tiến tiếp theo của phẫu thuật nội soi, trong đó bác sĩ ngồi tại một bàn điều khiển (console) để điều khiển cánh tay robot thực hiện thao tác mổ trên bệnh nhân. Hệ thống robot cung cấp hình ảnh 3D phóng đại bên trong cơ thể và các dụng cụ phẫu thuật tinh vi có khả năng xoay nhiều góc độ linh hoạt mà cổ tay con người khó thực hiện. Nhờ đó, phẫu thuật viên có thể mổ chính xác hơn, khắc phục hạn chế về không gian chật hẹp – đặc biệt hữu ích trong phẫu thuật ung thư trực tràng nằm sâu trong khung chậu.

Nhờ những ưu điểm về kỹ thuật, phẫu thuật đại trực tràng bằng robot mang đến nhiều lợi ích so với mổ nội soi thông thường như: giảm biến chứng và chuyển mổ mở (12% ở nhóm robot so với 20% ở nhóm nội soi), giảm mất máu trong mổ và duy trì ổn định hơn trong các thao tác tinh vi, thời gian hồi phục nhanh hơn, ít đau hơn và sớm trở lại sinh hoạt thường ngày là những lợi ích thiết thực của kỹ thuật này, đảm bảo kết quả ung thư học, bảo tồn chức năng hậu phẫu tốt hơn.

Thông qua tập huấn này, các bác sĩ phẫu thuật của Bệnh viện TWQĐ 108 có cơ hội học hỏi trực tiếp từ chuyên gia quốc tế, nắm bắt kịp thời xu hướng tiến bộ y học trên thế giới, qua đó không ngừng nâng cao chất lượng khám chữa bệnh, đem lại lợi ích tối ưu cho người bệnh.

Nguồn: Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 Tiến bộ mới trong phẫu thuật đại trực tràng – từ xử trí cấp cứu đến phẫu thuật robot tối ưu