Một nam bệnh nhân 77 tuổi nhập viện trong tình trạng suy kiệt nghiêm trọng, nhiễm khuẩn huyết nặng, suy hô hấp, phải thở máy và hồi sức tích cực do lạm dụng thuốc chứa corticoid kéo dài. Trường hợp này là lời cảnh báo khẩn thiết về thực trạng sử dụng thuốc không kiểm soát trong cộng đồng hiện nay.

Bệnh nhân T.V.M (77 tuổi, trú tại Thanh Hóa) đang điều trị tại Trung tâm Hồi sức tích cực – Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương.

Suy tuyến thượng thận và nhiễm tụ cầu vàng đa kháng

Trung tâm Hồi sức tích cực – Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương đang điều trị cho bệnh nhân T.V.M (77 tuổi, trú tại Thanh Hóa) với chẩn đoán nhiễm khuẩn huyết nặng trên nền suy thượng thận do lạm dụng corticoid kéo dài. Bệnh nhân nhập viện trong thể trạng suy kiệt nghiêm trọng, tiên lượng rất dè dặt.

ThS.BS Hà Việt Huy – bác sĩ điều trị trực tiếp cho bệnh nhân – cho biết ông M. có tiền sử đau khớp mạn tính hơn 10 năm. Trong suốt thời gian đó, ông thường xuyên tự ý sử dụng các loại thuốc không rõ nguồn gốc, có pha trộn corticoid để giảm đau. Việc dùng thuốc kéo dài mà không có đơn kê, không kiểm soát liều lượng đã gây ức chế tuyến thượng thận – cơ quan sản xuất hormone điều hòa nhiều chức năng sống – từ đó dẫn đến suy nội tiết và làm suy giảm hệ miễn dịch nghiêm trọng.

Khoảng một tháng trước khi nhập viện, ông M. xuất hiện một nhọt lớn ở vùng sau gáy, sốt cao liên tục 39–40°C, kèm theo mệt mỏi và lơ mơ. Dù đã điều trị kháng sinh tại tuyến dưới gần 20 ngày, tình trạng không cải thiện. Ý thức bệnh nhân dần xấu đi, phải chuyển tuyến đến Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương trong tình trạng nặng.

Tại đây, kết quả cấy máu xác định bệnh nhân nhiễm tụ cầu vàng kháng methicillin (MRSA) – một loại vi khuẩn nguy hiểm có khả năng đề kháng với nhiều loại kháng sinh thông thường. Ông M. nhập viện khi đã suy hô hấp nặng, rối loạn toan chuyển hóa, phải đặt nội khí quản, thở máy, dẫn lưu ổ mủ và hồi sức tích cực. Mặc dù bước đầu có dấu hiệu đáp ứng điều trị, nhưng tiên lượng vẫn rất xấu do nền bệnh quá nặng và hệ miễn dịch bị phá vỡ nghiêm trọng.

Cảnh báo hệ lụy từ việc dùng thuốc không kiểm soát

Theo bác sĩ Huy, đây là hậu quả điển hình của tình trạng lạm dụng corticoid – đặc biệt thông qua các bài thuốc dân gian, thuốc “gia truyền” không rõ thành phần. “Corticoid là nhóm thuốc chống viêm mạnh, chỉ nên dùng khi có chỉ định của bác sĩ. Việc sử dụng lâu dài, không định lượng sẽ dẫn đến suy tuyến nội tiết, phá vỡ hệ miễn dịch, gây nhiễm trùng nặng và nhiều biến chứng nguy hiểm”, bác sĩ Huy nhấn mạnh.

Bác sĩ cảnh báo những loại thuốc “uống vào thấy đỡ ngay” thường chứa corticoid hoặc chất giảm đau mạnh, có thể gây ức chế triệu chứng trong ngắn hạn nhưng âm thầm tàn phá cơ thể về lâu dài. Người dân tuyệt đối không nên tự ý dùng thuốc giảm đau hoặc thuốc khớp kéo dài nếu chưa có chỉ định của bác sĩ.

Việc dùng thuốc không rõ nguồn gốc không chỉ gây nguy cơ suy nội tiết mà còn tạo điều kiện cho vi khuẩn kháng thuốc phát triển – đây là một thách thức lớn trong điều trị hiện nay. MRSA – vi khuẩn được xác định trong trường hợp của bệnh nhân M. – là một trong những loại vi khuẩn gây bệnh viện nặng, khó điều trị, đòi hỏi phác đồ đặc biệt và thời gian điều trị kéo dài, tiềm ẩn nhiều rủi ro.

Bệnh nhân được chuyển tuyến đến Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương trong tình trạng nặng.

Đừng đánh đổi sức khỏe vì chủ quan

Lạm dụng thuốc là vấn đề còn phổ biến trong cộng đồng, đặc biệt ở người cao tuổi, người mắc bệnh mạn tính. Tâm lý “quen thuốc”, “dùng thấy đỡ là tốt”, hoặc “ngại đi khám” khiến nhiều người tự ý sử dụng thuốc, trong đó có corticoid – nhóm thuốc có tác dụng giảm đau nhanh nhưng hệ lụy lâu dài rất lớn nếu không kiểm soát đúng cách.

Ngành Y tế thường xuyên cảnh báo về nguy cơ này và khuyến nghị người dân chỉ sử dụng thuốc theo đúng chỉ định của bác sĩ. Việc mua và dùng thuốc không rõ nguồn gốc, không nhãn mác hoặc theo lời mách bảo có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng như suy tuyến thượng thận, nhiễm khuẩn huyết, loãng xương, tăng huyết áp, loét dạ dày và kháng thuốc.

Cũng từ trường hợp bệnh nhân M., các bác sĩ nhấn mạnh vai trò then chốt của bác sĩ chuyên khoa trong việc kê đơn, hướng dẫn điều trị và theo dõi dùng thuốc. Người dân khi gặp triệu chứng kéo dài như đau khớp, mệt mỏi... cần đến cơ sở y tế để được khám và điều trị đúng cách, tuyệt đối không tự điều trị tại nhà.

Trường hợp của ông M. là lời cảnh tỉnh rõ ràng răng sức khỏe không thể đánh đổi bằng sự chủ quan hay tiện lợi nhất thời. Những viên thuốc không rõ thành phần có thể là mối nguy ẩn chứa tử vong, đặc biệt với người già, người có bệnh nền. Bộ Y tế khuyến cáo người dân hãy bảo vệ sức khỏe của mình bằng việc tiếp cận y tế chính thống, sử dụng thuốc an toàn, có kiểm soát và theo đúng hướng dẫn của cán bộ y tế.

Phòng Truyền thông Y tế