Một sản phụ 33 tuổi, mang thai lần ba ở tuần thứ 26, đã không giữ được con do mắc hội chứng Budd–Chiari hiếm gặp – tình trạng tắc nghẽn dòng máu ra khỏi gan có thể gây suy gan cấp nếu không phát hiện kịp thời. Nhờ phát hiện tổn thương gan bất thường sau phẫu thuật cấp cứu và chẩn đoán chính xác bằng hình ảnh học, các bác sĩ đã xác định nguyên nhân sâu xa là rối loạn mạch máu gan hiếm gặp, mở ra hướng điều trị và tầm soát lâu dài cho người bệnh.

ThS.BS Nguyễn Thị Thu Huyền – bác sĩ Trung tâm Khám chữa bệnh Quốc tế và theo yêu cầu, Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương khám cho bệnh nhân tại bệnh viện.

Phát hiện tổn thương gan hiếm gặp sau phẫu thuật cấp cứu thai lưu

Mới đây, Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương đã tiếp nhận và xử lý thành công một ca bệnh đặc biệt hiếm gặp liên quan đến hội chứng Budd–Chiari – một dạng tắc nghẽn dòng máu ra khỏi gan, có thể gây suy gan cấp và tử vong nếu không được phát hiện kịp thời.

Bệnh nhân là chị T.T.T, 33 tuổi, trú tại tỉnh Bắc Ninh, được chuyển tuyến sau khi trải qua một cuộc mổ cấp cứu tại bệnh viện chuyên khoa sản. Trước đó, chị T. đang mang thai lần thứ ba ở tuần thai thứ 26 thì xuất hiện triệu chứng đau bụng, bụng to nhanh bất thường và nổi rõ các mạch máu vùng thượng vị – dấu hiệu gợi ý tuần hoàn bàng hệ đã hình thành, báo hiệu rối loạn dòng máu ở gan.

Bệnh nhân được chẩn đoán viêm phúc mạc và được chỉ định mổ cấp cứu. Trong quá trình phẫu thuật, các bác sĩ phát hiện gan của thai phụ to, bề mặt thô sần, màu sẫm bất thường, kèm theo dịch đục trong ổ bụng. Thai nhi bị suy thai cấp và không thể cứu sống. Sau mổ, bệnh nhân được chuyển đến Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương để tiếp tục theo dõi và xác định nguyên nhân tổn thương gan.

MRI xác định căn bệnh hiếm, nguy cơ tử vong cao

Tại Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương, bệnh nhân được thăm khám chuyên sâu và chỉ định chụp cộng hưởng từ (MRI bụng có tiêm thuốc) nhằm xác định tổn thương gan. Kết quả cho thấy gan to, xơ hóa, ngấm thuốc không đồng đều ở thì tĩnh mạch; tĩnh mạch gan giãn, hẹp đoạn đổ vào tĩnh mạch chủ dưới. Đồng thời, ghi nhận tuần hoàn bàng hệ vùng thượng vị phát triển rõ, lách to (143 mm), thành túi mật dày, không có huyết khối lớn hay dịch ổ bụng tự do.

Dựa trên kết quả hình ảnh học và diễn tiến lâm sàng, các bác sĩ xác định bệnh nhân mắc hội chứng Budd–Chiari, một bệnh lý hiếm gặp và phức tạp, đặc biệt nguy hiểm trên nền thai kỳ. Đây là tình trạng tắc nghẽn dòng máu ra khỏi gan – thường do cục máu đông hoặc các bất thường cấu trúc khiến máu không thể lưu thông về tim – dẫn đến tăng áp lực trong gan, tổn thương gan, cổ trướng, viêm phúc mạc và thậm chí suy gan cấp.

Kịp thời giúp bệnh nhân vượt qua nguy hiểm

ThS.BS Nguyễn Thị Thu Huyền – bác sĩ Trung tâm Khám chữa bệnh Quốc tế và theo yêu cầu, Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương – là người trực tiếp theo dõi và điều trị bệnh nhân. Bác sĩ cho biết: “Dựa vào các yếu tố lâm sàng, tiền sử sản khoa và hình ảnh MRI, chúng tôi xác định đây là một ca Budd–Chiari điển hình nhưng rất khó phát hiện sớm nếu không có hình ảnh học hỗ trợ. Bệnh nhân có tiền sử hai lần sảy thai không rõ nguyên nhân, chúng tôi nghi ngờ có rối loạn đông máu tiềm ẩn chưa từng được chẩn đoán”.

Hội chứng Budd–Chiari có thể xảy ra ở bất kỳ đối tượng nào, nhưng phụ nữ mang thai là nhóm nguy cơ đặc biệt. Trong thai kỳ, cơ thể có xu hướng tăng đông máu tự nhiên nhằm hạn chế nguy cơ chảy máu trong sinh nở. Tuy nhiên, nếu người phụ nữ có sẵn rối loạn đông máu như hội chứng kháng phospholipid, bệnh tăng sinh tủy, hoặc bất thường bẩm sinh hệ mạch, nguy cơ hình thành huyết khối sẽ cao hơn rất nhiều. Đặc biệt, các tĩnh mạch lớn như tĩnh mạch gan hoặc tĩnh mạch chủ dưới là nơi dễ bị ảnh hưởng.

Khoảng 80% bệnh nhân mắc hội chứng Budd–Chiari có liên quan đến rối loạn đông máu, trong khi 20% số ca phát hiện có liên quan đến thai kỳ hoặc sử dụng thuốc tránh thai. Ở một số vùng châu Á và châu Phi, nguyên nhân phổ biến là do màng chắn (web) trong tĩnh mạch chủ dưới – một bất thường bẩm sinh hiếm gặp.

Từ trường hợp này, bác sĩ Huyền khuyến cáo: “Phụ nữ có tiền sử sảy thai liên tiếp, thai lưu không rõ nguyên nhân, tiền sản giật sớm hoặc người thân có tiền sử thuyên tắc mạch nên được tầm soát rối loạn đông máu trước khi mang thai và trong suốt thai kỳ. Đó là cách tốt nhất để ngăn chặn các biến chứng sản khoa nguy hiểm”.

Các dấu hiệu như bụng to nhanh bất thường, đau tức vùng gan, phù chân, vàng da hoặc mệt mỏi kéo dài – đặc biệt trong thai kỳ – không nên xem nhẹ. Cần đến bệnh viện chuyên khoa để kiểm tra chức năng gan, đánh giá nguy cơ đông máu và thực hiện các chẩn đoán hình ảnh nếu cần thiết.

Điều trị hội chứng Budd–Chiari phụ thuộc vào mức độ tắc nghẽn, tổn thương gan và nguyên nhân nền. Bệnh nhân có thể cần điều trị nội khoa bằng thuốc chống đông, thuốc kiểm soát áp lực tĩnh mạch cửa; hoặc can thiệp nội mạch (như đặt stent, nong tĩnh mạch gan); trường hợp nặng có thể phải phẫu thuật dẫn lưu hoặc ghép gan.

Trường hợp bệnh nhân T.T.T là minh chứng rõ nét cho năng lực chẩn đoán sớm và chính xác của Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương trong việc tiếp nhận, đánh giá và xử lý các ca bệnh hiếm gặp, có yếu tố sản khoa phức tạp. Đặc biệt, sự phối hợp hiệu quả giữa các chuyên khoa như gan mật, huyết học, sản khoa và chẩn đoán hình ảnh đã giúp bác sĩ nhanh chóng xác định nguyên nhân sâu xa – điều có ý nghĩa sống còn trong giai đoạn hậu phẫu nguy kịch.

Bệnh viện tiếp tục theo dõi sát tình trạng bệnh nhân, phối hợp tầm soát yếu tố rối loạn đông máu để lên kế hoạch điều trị dự phòng lâu dài. Đây là một ca bệnh khó, nhưng đã được xử lý hiệu quả nhờ sự phối hợp đa chuyên ngành và trình độ chuyên môn cao của đội ngũ bác sĩ.

Phòng Truyền thông Y tế