Trẻ em sinh ra từ các bà mẹ mắc đái tháo đường thai kỳ không được kiểm soát tốt có nguy cơ dị tật bẩm sinh cao gấp ba lần.

Ngày 19 tháng 9 năm 2025, Cục Bà mẹ và Trẻ em, Bộ Y tế tổ chức Hội thảo “Phổ biến và triển khai Hướng dẫn quốc gia về sàng lọc và quản lý đái tháo đường thai kỳ, với sự tham dự trực tiếp và trực tuyến của Đại sứ quán Đại sứ Quán Ireland, Quỹ Đái tháo đường Thế giới, các Bệnh viện đầu ngành về Phụ sản, nhi, Viện dinh dưỡng; Sở Y tế, Trung tâm kiểm soát bệnh tật các tỉnh, thành phố, các tổ chức quốc tế và cơ quan báo chí.

Bác sĩ CK2 Nguyễn Văn Chi, Phó Cục trưởng Cục Bà mẹ và Trẻ em

Đái tháo đường là bệnh rối loạn chuyển hóa không đồng nhất, có đặc điểm tăng glucose huyết tương do khiếm khuyết về tiết insulin, về tác động của insulin hoặc cả hai. Theo Hội Nội tiết Hoa Kỳ (Endocrine Society) đái tháo đường thai kỳ là tình trạng liên quan đến tăng glucose huyết tương của mẹ và làm tăng nguy cơ các kết cục sản khoa bất lợi. 

Nghiên cứu ở một số cơ sở của Việt Nam cho thấy tỉ lệ phụ nữ mang thai mắc đái tháo đường thai kỳ ở thành phố Hồ Chí Minh có xu hướng tăng dần trong những năm qua, từ 2,1% năm 1997 lên 4% năm 2007, 11% năm 2008 và khoảng 20% trong năm 2017. Theo khảo sát của các bệnh viện chuyên khoa sản trên toàn quốc, trong giai đoạn từ năm 2001-2004, tỉ lệ phát hiện bệnh đái tháo đường thai kỳ vào khoảng 3%-4%, tuy nhiên đến năm 2017, tỉ lệ này đã tăng lên mức 20% trên tổng số thai phụ được khám tại các bệnh viện/cơ sở y tế chuyên khoa.

Đái tháo đường thai kỳ ảnh hưởng rất lớn tới sức khỏe của bà mẹ cũng như của thai nhi; người mẹ có thể mắc các bệnh lý như tăng huyết áp- sẽ đe dọa đến tính mạng của cả mẹ và thai nhi, bệnh lý võng mạc, bệnh lý mạch vành và nhiễm trùng tiết niệu, tăng nguy cơ tiền sản giật - sản giật và nguy cơ bị đái tháo đường thực sự trong tương lai…. Phần lớn các nghiên cứu chỉ ra rằng bất thường bẩm sinh tăng gấp 3 lần ở những thai nhi có mẹ mắc bệnh đái tháo đường thai kỳ trước đó mà không được kiểm soát tốt.

PGS.TS.BS. Huỳnh Nguyễn Khánh Trang, Chủ nhiệm Bộ môn Sản Phụ khoa, Đại học Y khoa Phạm Ngọc Thạch, Trưởng khối Sản Bệnh viện Hùng Vương chia sẻ tại chương trình.

Ngày 29/5/2024, Bộ trưởng Bộ Y tế đã ký ban hành Quyết định số 1470/QĐ-BYT phê duyệt “Hướng dẫn quốc gia về sàng lọc và quản lý đái tháo đường thai kỳ”. Đây là tài liệu chuyên môn quan trọng, góp phần chuẩn hóa quy trình phát hiện sớm, điều trị và chăm sóc phụ nữ mang thai mắc đái tháo đường, bảo đảm an toàn cho cả mẹ và trẻ sơ sinh.

Tại hội thảo, các đại biểu đã tập trung trình bày và thảo luận nhiều nội dung quan trọng. Trước hết là bức tranh toàn cảnh về thực trạng đái tháo đường thai kỳ tại Việt Nam cũng như trên thế giới, trong đó nhấn mạnh xu hướng gia tăng số ca mắc và những thách thức trong phát hiện, quản lý bệnh.

Tiếp đó, các chuyên gia giới thiệu chi tiết về Hướng dẫn quốc gia và dự thảo sổ tay hướng dẫn thực hành, nhằm hỗ trợ cán bộ y tế trong sàng lọc, chẩn đoán và điều trị bệnh một cách đồng bộ, hiệu quả. Một nội dung được quan tâm đặc biệt là tư vấn dinh dưỡng và vận động thể chất dành cho phụ nữ mang thai mắc đái tháo đường thai kỳ, giúp kiểm soát đường huyết, hạn chế biến chứng cho mẹ và thai nhi. Bên cạnh đó, hội thảo cũng chia sẻ kinh nghiệm quốc tế trong công tác sàng lọc, quản lý bệnh và xây dựng mô hình chăm sóc toàn diện, từ đó rút ra những bài học thiết thực có thể áp dụng tại Việt Nam trong thời gian tới..

Phát biểu khai mạc, Bác sĩ CKII. Nguyễn Văn Chi, Phó Cục trưởng Cục Bà mẹ và Trẻ em, nhấn mạnh: “Việc triển khai Hướng dẫn quốc gia về sàng lọc và quản lý đái tháo đường thai kỳ là một bước tiến quan trọng nhằm giảm thiểu biến chứng trong thai kỳ, nâng cao sức khỏe bà mẹ và trẻ em, đồng thời góp phần đạt các mục tiêu quốc gia về dân số và sức khỏe sinh sản”.

Thông qua hội thảo, Bộ Y tế kỳ vọng các cơ sở y tế sẽ tiếp tục thúc đẩy việc thực hiện Hướng dẫn quốc gia về sàng lọc và quản lý đái tháo đường thai kỳ, đồng thời tăng cường công tác truyền thông, tư vấn nhằm mục tiêu giảm tỉ lệ tử vong mẹ, tử vong trẻ em do biến chứng của các nguyên nhân gián tiếp, đó là đái tháo đường thai kỳ.

Bà Edel Cribbin, Trưởng Ban Hợp tác phát triển, Đại sứ Quán Ireland, phát biểu tại sự kiện

Các đại biểu tham dự sự kiện.

Việc ban hành và triển khai Hướng dẫn quốc gia về sàng lọc và quản lý đái tháo đường thai kỳ không chỉ mang ý nghĩa chuyên môn mà còn thể hiện quyết tâm của Nganh Y tế trong việc bảo vệ sức khỏe bà mẹ và trẻ em. Trong bối cảnh tỉ lệ phụ nữ mang thai mắc bệnh ngày càng gia tăng, hướng dẫn này được kỳ vọng sẽ giúp các cơ sở y tế từ trung ương đến địa phương có công cụ thống nhất, chuẩn hóa quy trình chẩn đoán, điều trị và theo dõi thai phụ.

Để đạt hiệu quả, bên cạnh nỗ lực của ngành y tế, cần có sự đồng hành của gia đình, cộng đồng và sự chủ động của chính người phụ nữ mang thai trong việc khám thai định kỳ, tuân thủ tư vấn dinh dưỡng, vận động, cũng như các chỉ định điều trị của bác sĩ.

Với sự chung tay từ nhiều phía, đái tháo đường thai kỳ hoàn toàn có thể được kiểm soát, góp phần giảm thiểu những biến chứng nguy hiểm, nâng cao chất lượng dân số và hướng tới mục tiêu phát triển bền vững về sức khỏe bà mẹ, trẻ em trong những năm tới.