Các bác sĩ Trung tâm Hồi sức tích cực – Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương (Hà Nội) vừa tiếp nhận và điều trị tích cực cho một trường hợp Viêm não Nhật Bản nặng với tổn thương sâu trong mô não và di chứng thần kinh nghiêm trọng.

Dù đã được cai máy thở thành công, nhưng ý thức không phục hồi. Hiện bệnh nhân không thể tự ăn uống hay vận động, hoàn toàn phụ thuộc vào chăm sóc của gia đình.

Theo thông tin từ bệnh viện, bệnh nhân N.H.L (17 tuổi, trú tại Hà Nội), vốn khỏe mạnh, đột ngột sốt cao liên tục 39–40°C, đau đầu, lơ mơ, giảm ý thức. Trong hơn 30 ngày điều trị tại nhiều cơ sở y tế, tình trạng không cải thiện, ý thức ngày càng giảm, kèm suy hô hấp tăng dần. Các bác sĩ ban đầu nghi ngờ viêm não do virus hoặc viêm não tự miễn, song chưa xác định được nguyên nhân rõ ràng.

Khi chuyển đến Trung tâm Hồi sức tích cực – Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương, bệnh nhân được đánh giá toàn diện, gồm thăm khám lâm sàng, xét nghiệm và chẩn đoán hình ảnh. Kết quả cho thấy bệnh nhân dương tính với viêm não Nhật Bản.

ThS.BS Hà Việt Huy cho biết việc chẩn đoán viêm não Nhật Bản không dễ, đặc biệt nếu làm muộn. Xét nghiệm huyết thanh chỉ cho kết quả dương tính với tỉ lệ thấp nếu thực hiện trễ, trong khi ở giai đoạn cấp tính, độ đặc hiệu cao hơn nhiều.

“Với ca bệnh này, ngoại trừ xét nghiệm khẳng định bệnh nhân có cả lâm sàng tương đối điển hình của viêm não và bệnh nhân có hình ảnh tổn thương não tại đồi thị đối xứng hai bên – một đặc điểm rất điển hình đã giúp chúng tôi xác định chẩn đoán trường hợp này”, thạc sĩ Huy thông tin.

Khi nhập viện, bệnh nhân trong tình trạng nhiễm trùng toàn thân, tổn thương thần kinh nặng nề, phải thở máy kéo dài. Dù đã được cai máy thở thành công, nhưng ý thức không phục hồi. Hiện bệnh nhân không thể tự ăn uống hay vận động, hoàn toàn phụ thuộc vào chăm sóc của gia đình.

Theo thạc sĩ Huy, viêm não Nhật Bản do virus Japanese Encephalitis Virus (JEV) là bệnh lý gây tổn thương trực tiếp mô não – khác với viêm màng não vốn chỉ ảnh hưởng lớp màng bao quanh não – nên mức độ nghiêm trọng cao hơn nhiều. Di chứng để lại thường nặng nề và khó phục hồi, nhất là ở trẻ em và thanh thiếu niên.

Viêm não Nhật Bản thường xảy ra vào mùa hè, thời điểm muỗi truyền bệnh hoạt động mạnh sau khi hút máu chim di cư mang virus. Đây là giai đoạn nguy cơ cao mà các gia đình cần đặc biệt cảnh giác.

Không chỉ ảnh hưởng đến trẻ nhỏ, viêm não Nhật Bản còn có thể tấn công mọi lứa tuổi, gây ra những biến chứng thần kinh nghiêm trọng, thậm chí đe dọa tính mạng.

Bệnh thường diễn biến qua hai giai đoạn chính. Giai đoạn ủ bệnh thường kéo dài từ 5 đến 15 ngày, với rất ít hoặc không có triệu chứng rõ ràng. Sau đó, bệnh nhân sẽ bước vào giai đoạn toàn phát với những biểu hiện đáng lo ngại. Ban đầu là sốt cao đột ngột (thường trên 39°C), đau đầu dữ dội, buồn nôn và nôn. Tiếp theo, các triệu chứng thần kinh bắt đầu xuất hiện rõ rệt: thay đổi ý thức (li bì, lơ mơ, hôn mê), co giật (đặc biệt phổ biến ở trẻ em), cổ cứng, run rẩy hoặc mất phối hợp vận động. Một số trường hợp có thể bị liệt.

Tỷ lệ tử vong do viêm não Nhật Bản khá cao, khoảng 20-30%, và những người sống sót cũng có tới 30-50% bị di chứng thần kinh vĩnh viễn như động kinh, yếu liệt chi, chậm phát triển tinh thần, hoặc rối loạn hành vi.

Khi chuyển đến Trung tâm Hồi sức tích cực – Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương, bệnh nhân được đánh giá toàn diện, gồm thăm khám lâm sàng, xét nghiệm và chẩn đoán hình ảnh, nhờ đó, kết quả cho thấy bệnh nhân dương tính với viêm não Nhật Bản.

Hiện nay, tiêm vắc xin là biện pháp hiệu quả nhất để phòng ngừa viêm não Nhật Bản. Vắc xin giúp cơ thể tạo ra kháng thể chống lại virus, giảm đáng kể nguy cơ mắc bệnh và các biến chứng nguy hiểm. Theo khuyến cáo của Bộ Y tế, tiêm vắc xin viêm não Nhật Bản cần được thực hiện đầy đủ theo lịch trình, đặc biệt là đối với trẻ em và những người sống trong vùng dịch tễ có nguy cơ cao.

Qua trường hợp này, bác sĩ Huy khuyến cáo:  “Tiêm vắc xin phòng viêm não Nhật Bản là biện pháp phòng ngừa hiệu quả và bắt buộc đối với trẻ em. Không nên chờ đến khi có triệu chứng mới điều trị, bởi khi bệnh đã khởi phát, nguy cơ tử vong hoặc để lại di chứng thần kinh nặng là rất cao. Trẻ em, đặc biệt là trẻ sống ở khu vực miền Bắc cần được tiêm đúng lịch và đầy đủ”.

Bên cạnh tiêm vắc xin, việc chủ động phòng tránh muỗi đốt cũng vô cùng quan trọng. Hãy ngủ màn, mặc quần áo dài tay, sử dụng kem chống muỗi khi ra ngoài, đặc biệt vào buổi tối. Đồng thời, cần thường xuyên vệ sinh môi trường sống, phát quang bụi rậm, khơi thông cống rãnh, loại bỏ các vật dụng chứa nước đọng để hạn chế nơi sinh sản của muỗi. Chuồng trại chăn nuôi lợn cũng cần được đặt xa khu dân cư và vệ sinh sạch sẽ.

Theo các chuyên gia, viêm não Nhật Bản là căn bệnh nguy hiểm nhưng hoàn toàn có thể phòng ngừa được. Người dân cần nâng cao cảnh giác và thực hiện các biện pháp phòng ngừa đầy đủ theo khuyến cáo.

Phòng Truyền thông Y tế