Xuất bản thông tin Xuất bản thông tin

Bé Trâm, 11 tuổi, bị đau bụng dữ dội 2 lần/ tháng do viêm tụy cấp, sau điều trị men tụy vẫn tăng cao, bác sĩ chẩn đoán bệnh đã chuyển thành mạn tính.

Gia đình cho biết trước khi nhập viện bé lên cơn đau bụng dữ dội 2 lần, đi khám ở một bệnh viện, kết quả xét nghiệm máu cho thấy men tụy (trị số amylase) hơn 1.000 U/L (bình thường trị số men tụy trong máu dao động trong khoảng 22- 80 U/L). Bác sĩ chẩn đoán viêm tụy cấp, được truyền dịch và cho uống thuốc.

Sau 2 tuần, bệnh nhi hết đau bụng, ăn uống tốt, xong khi tái khám, men tụy vẫn tăng trên 100 U/L, gia đình mới đưa đi khám. Bác sõ CKII Phan Thị Tường Vân, khoa Nhi (Phòng khám Đa khoa Tâm Anh Quận 7, TP.HCM) cho biết kết quả chụp cộng hưởng từ MRI và xét nghiệm gene, cho thấy bệnh nhi bị viêm tụy mạn.

Theo bác sĩ Vân, ở trẻ em, khi loại trừ các nguyên nhân phổ biến như chấn thương hay sỏi mật, thì di truyền hoặc bất thường bẩm sinh là hai trong những nguyên nhân chính gây bệnh. Kỹ thuật chụp MRI giúp phân biệt viêm tụy cấp hay mạn tính, phát hiện mức độ hoại tử để bác sĩ quyết định xem có cần can thiệp ngoại khoa hay không, đồng thời theo dõi các biến chứng như nang giả tụy (túi chứa dịch tụy), tụ dịch quanh tụy, hoặc huyết khối tĩnh mạch… Việc chẩn đoán chính xác và truy tìm nguyên nhân giúp tiên lượng và hướng quản lý bệnh lâu dài.

Bệnh nhi được điều trị nâng đỡ bằng thuốc, kết hợp chế độ ăn ít dầu mỡ, chia nhỏ bữa, không ăn dồn một bữa quá no khiến tụy bị kích thích gây các đợt viêm cấp. Bệnh nhi bị viêm tụy mạn cần duy trì lối sống này lâu dài, kết hợp với thuốc giảm đau. Trong trường hợp đau nặng và kháng thuốc, bác sĩ có thể xem xét thủ thuật phong bế đám rối thần kinh tạng để làm tê liệt các dây thần kinh truyền cảm giác đau từ tụy.

Trong thời gian điều trị, cần tái khám theo lịch hẹn để kiểm tra men tụy, khả năng đáp ứng với thuốc. Nếu có biểu hiện nôn ói nhiều và đau bụng dữ dội là dấu hiệu bùng lên các đợt viêm cấp, cần nhanh chóng nhập viện, tránh biến chứng hoại tử, nhiễm trùng huyết, thậm chí tử vong.

Tuyến tụy là một cơ quan nằm phía sau dạ dày, có chức năng sản xuất các enzyme tiêu hóa trong ruột non. Đồng thời tiết ra các hormone như insulin và glucagon để điều hòa lượng đường trong máu. Khi bị viêm, các enzyme này bị kích hoạt ngay khi còn ở trong tuyến tụy, dẫn đến tự làm tổn thương chính mô tụy, gây ra viêm, sưng và đau đớn.

Viêm tụy chủ yếu được chia thành hai loại, trong đó viêm tụy cấp là tình trạng xảy ra đột ngột và thường kéo dài trong vài ngày, mức độ có thể từ nhẹ đến rất nặng và đe dọa tính mạng. Bệnh có biểu hiện đau bụng dữ dội vùng bụng trên, có thể khởi phát đột ngột và lan ra sau lưng. Cơn đau thường nặng hơn sau khi ăn. Buồn nôn và nôn, sốt, tim đập nhanh. Hầu hết các bệnh nhân bị viêm tụy cấp sẽ hồi phục hoàn toàn sau khi được điều trị đúng cách.

Viêm tụy mạn là tình trạng viêm kéo dài, tái đi tái lại trong nhiều năm, gây ra những tổn thương vĩnh viễn cho tuyến tụy, dẫn đến suy giảm chức năng và gây ra các vấn đề nghiêm trọng như kém hấp thu dinh dưỡng, bệnh tiểu đường. Bệnh viêm tụy mạn có thể tự bùng phát các đợt viêm cấp mà không cần yếu tố kích thích mạnh. Mỗi đợt viêm như vậy sẽ phá hủy thêm một phần mô tụy, làm chức năng của nó ngày càng suy giảm.

Bác sĩ Vân cho biết ở trẻ em thường gặp viêm tụy cấp, ít khi diễn tiến thành mạn tính. Bệnh nhi sẽ phải sống chung với một chế độ ăn uống rất nghiêm ngặt và luôn đối mặt với nguy cơ tái phát cơn đau dữ dội, ảnh hưởng lớn đến việc học tập, vui chơi và tâm lý của trẻ. Bệnh khiến trẻ hấp thu dinh dưỡng kém, ảnh hưởng đến sự tăng trưởng và phát triển thể chất. Nếu không kiểm soát tốt, tuyến tụy sẽ mất dần chức năng, dẫn đến suy dinh dưỡng nặng và bệnh tiểu đường khi còn rất trẻ.

Trẻ em bị viêm tụy mạn, đặc biệt là thể di truyền do đột biến gen như bé Trâm có nguy cơ ung thư tụy cao hơn nhiều khi trưởng thành, cần tầm soát định kỳ. Bên cạnh đó việc sống chung với một căn bệnh mạn tính gây đau đớn và đòi hỏi chế độ ăn nghiêm ngặt có thể ảnh hưởng đến tâm lý của trẻ, cần sự quan tâm và hỗ trợ từ gia đình.

Trong bối cảnh các bệnh lý mạn tính ở trẻ nhỏ ngày càng có xu hướng gia tăng và biểu hiện đa dạng, việc phát triển các chương trình chẩn đoán sớm, sàng lọc gene, kết hợp hỗ trợ tâm lý và điều trị toàn diện sẽ là hướng đi cần thiết để y tế nhi khoa tiếp tục tạo ra những bước tiến mới trong chăm sóc sức khỏe thế hệ tương lai.

Các chuyên gia cảnh báo rằng viêm tụy mạn tính ở trẻ em là bệnh lý hiếm gặp, dễ bị nhầm lẫn với các rối loạn tiêu hóa thông thường. Triệu chứng điển hình như đau bụng lặp đi lặp lại, đặc biệt sau ăn, buồn nôn, hoặc chỉ số men tụy trong máu tăng cao không rõ nguyên nhân cần được thăm khám chuyên sâu. Nếu không được phát hiện và điều trị sớm, bệnh có thể gây tổn thương vĩnh viễn tuyến tụy, dẫn đến suy dinh dưỡng, tiểu đường, thậm chí tăng nguy cơ ung thư tụy trong tương lai. Phụ huynh cần đưa trẻ đi khám sớm nếu có dấu hiệu bất thường về tiêu hóa, đặc biệt là cơn đau bụng dữ dội tái phát nhiều lần./.

Phòng Truyền thông Y tế

Huyền Thị Lê