Xuất bản thông tin Xuất bản thông tin

Văn phòng Quỹ Dân số Liên Hợp Quốc tại Việt Nam đã công bố thông điệp chính thức của Ngày Dân số Thế giới 11/7/2025: "Quyền tự quyết về sinh sản trong một thế giới đang thay đổi".

Bộ Y tế đã đưa chủ đề này vào Kế hoạch truyền thông dân số năm 2025 nhằm đẩy mạnh nhận thức của cộng đồng về vai trò, quyền lợi và trách nhiệm trong vấn đề sinh sản.

Đảm bảo quyền sinh sản và chất lượng cuộc sống cho mọi người dân

Ngày Dân số Thế giới là một sự kiện thường niên diễn ra vào ngày 11/7 hàng năm nhằm nâng cao nhận thức của toàn thế giới về các vấn đề dân số toàn cầu. 

Đây cũng là dịp để nhân loại tự hào về những thành tựu trong lĩnh vực dân số, chăm sóc sức khỏe, bình đẳng giới, bảo vệ môi trường, cải thiện đời sống, nâng cao chất lượng dân số và tuổi thọ của người dân, góp phần phát triển đất nước.

Ngày Dân số Thế giới năm 2025 nhấn mạnh đến quyền tự quyết của các cặp vợ chồng trong vấn đề sinh sản. Ảnh minh họa.

Ngày này được khởi xướng vào năm 1989 bởi Chương trình Phát triển Liên Hợp Quốc (UNDP), sau sự kiện dân số thế giới đạt mốc 5 tỷ người vào ngày 11/7/1987. Đây là dịp để các quốc gia cùng đánh giá, thúc đẩy những chính sách dân số hiệu quả, đảm bảo quyền sinh sản và chất lượng cuộc sống cho mọi người dân, đặc biệt là phụ nữ và thanh thiếu niên.

Vào năm 1994, tại Cairo, Hội nghị quốc tế về dân số và phát triển, 179 quốc gia, trong đó có Việt Nam đã thông qua chương trình hành động với tầm nhìn sâu rộng trong lĩnh vực dân số và phát triển (ICPD). Các quốc gia đều đồng thuận với quan điểm cho rằng chúng ta cần đặt con người vào vị trí trung tâm và khẳng định mối quan hệ chặt chẽ giữa dân số và phát triển.

Việc lồng ghép đầy đủ các vấn đề dân số vào các chiến lược phát triển, vào công tác lập kế hoạch, ra các quyết định và phân bổ nguồn lực ở các cấp, vùng nhằm giải quyết hợp lý các chỉ tiêu dân số, bao gồm tỷ lệ tăng dân số, cơ cấu tuổi, mức sinh, mức chết, di cư... đều ảnh hưởng đến mọi khía cạnh của phát triển con người, kinh tế - xã hội.

Ngày Dân số Thế giới 11/7/2025 có chủ đề: "Quyền tự quyết về sinh sản trong một thế giới đang thay đổi". Thông điệp này nhằm đẩy mạnh nhận thức cộng đồng về vai trò, quyền lợi và trách nhiệm trong vấn đề sinh sản.

Lấy con người là trung tâm, là mục tiêu của sự phát triển bền vững của đất nước

Tại Việt Nam, trong hơn ba thập kỷ qua, kể từ sau Hội nghị Quốc tế về Dân số và Phát triển (ICPD - 1994), nước ta đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng, đóng góp thiết thực vào việc thực hiện các mục tiêu phát triển bền vững (SDGs).

Công tác dân số đã góp phần tích cực vào tăng trưởng kinh tế, thu hẹp bất bình đẳng và tiến bộ xã hội, nâng cao chất lượng cuộc sống. Tốc độ gia tăng dân số được kiểm soát; Việt Nam đang trong giai đoạn "cơ cấu dân số vàng", góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, giảm khoảng cách chênh lệch về thu nhập, mức sống giữa các vùng, các nhóm dân cư.

Tuổi thọ trung bình của người dân tăng lên 74,7 tuổi (năm 2024), cao hơn nhiều quốc gia có cùng mức thu nhập. Dịch vụ chăm sóc sức khỏe sinh sản/kế hoạch hóa gia đình, tư vấn tiền hôn nhân, tầm soát dị tật trước sinh và sơ sinh, chăm sóc người cao tuổi... ngày càng được củng cố, nâng cao về chất lượng dịch vụ.

Cần tăng cường truyền thông, nâng cao nhận thức của mỗi gia đình về vai trò, quyền lợi và trách nhiệm trong vấn đề sinh sản (ảnh minh họa).

Bên cạnh những kết quả đạt được, Việt Nam đang đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức tác động đến sự phát triển bền vững của đất nước. Việt Nam là một trong số những nước có tốc độ già hoá nhanh nhất thế giới; mức sinh liên tục giảm thấp sẽ thúc đẩy nhanh tốc độ già hóa dân số.

Tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh chậm được cải thiện, tỷ số giới tính khi sinh luôn ở mức cao và chưa có dấu hiệu giảm. Tình trạng mang thai và sinh con ở phụ nữ tuổi chưa thành niên có xu hướng tăng; tầm vóc, thể lực, chất lượng cuộc sống người dân vùng đồng bào dân tộc thiểu số còn hạn chế so với vùng thành thị, đồng bằng.

Trước thực trạng và thách thức đó, Đảng và Nhà nước đã xác định quan điểm, định hướng tại Nghị quyết số 21-NQ/TW của Ban chấp hành TW Đảng khóa XII khẳng định: "Dân số là yếu tố quan trọng hàng đầu của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc", thực hiện chuyển trọng tâm chính sách từ kế hoạch hóa gia đình sang dân số và phát triển.

Hiện nay, Bộ Y tế đang tích cực tập trung xây dựng Luật Dân số và Chương trình mục tiêu chăm sóc sức khỏe, dân số và phát triển giai đoạn 2026-2035 với mục tiêu bảo đảm an sinh, sức khỏe, bình đẳng cho mọi người dân với nguyên tắc lấy con người là trung tâm, là mục tiêu của sự phát triển bền vững của đất nước.

Pháp lệnh Dân số sửa đổi năm 2025 vừa được thông qua. Trong đó, quyền tự quyết về sinh sản của cá nhân và cặp vợ chồng được tôn trọng, phù hợp với sức khỏe, điều kiện và hoàn toàn tự nguyện.

Theo ông Lê Thanh Dũng - Cục trưởng Cục Dân số, tinh thần này hoàn toàn phù hợp với thông điệp của Ngày Dân số Thế giới năm nay: "Quyền tự quyết về sinh sản trong một thế giới đang thay đổi".

"Mong muốn có hai con vẫn đang phổ biến trong xã hội. Vì vậy, "trao quyền tự quyết về sinh sản" trong bối cảnh hiện nay không chỉ là bảo vệ quyền sinh sản, mà còn cần tạo môi trường thuận lợi để hỗ trợ mỗi cá nhân, cặp vợ chồng hiện thực mong muốn đó", Cục trưởng Cục Dân số nhấn mạnh.

Trước những lo ngại về việc các cặp vợ chồng được tự quyết định số con có thể dẫn đến bùng nổ dân số, các chuyên gia nhận định, điều này không dẫn đến nguy cơ gia tăng dân số bởi nếu được thực hiện có định hướng thì gia đình chính là mắt xích quan trọng trong việc hiện thực hóa chính sách này.

Các chuyên gia cũng cho rằng, cùng với xây dựng hệ thống pháp luật phù hợp, việc tăng cường truyền thông, giáo dục, nâng cao nhận thức của mỗi gia đình về vai trò, quyền lợi và trách nhiệm trong vấn đề sinh sản là điều vô cùng quan trọng.

Bởi, việc xác định rõ quyền và trách nhiệm trước khi quyết định sinh con và quyết định số con cho phù hợp với điều kiện của gia đình sẽ góp phần sinh ra những đứa con khỏe mạnh, nâng cao chất lượng dân số, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao để xây dựng đất nước phát triển bền vững trong tương lai. 

Nguồn: suckhoedoisong.vn

Huyền Thị Lê