Sáng ngày 11/7/2025, Bộ Y tế phối hợp với Văn phòng Quỹ Dân số Liên Hợp Quốc tại Việt Nam long trọng tổ chức lễ mít tinh kỷ niệm ngày dân số Thế giới 11/7/2025 với chủ đề: "Quyền tự quyết về sinh sản trong một thế giới đang thay đổi".

Tham dự buổi lễ có Uỷ viên Ban chấp hành Trung ương Đảng, Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan; ông Nguyễn Minh Triết, Bí thư Trung ương Đoàn TNCS Hồ Chí Minh; bà Pauline Tamesis, Điều phối viên thường trú Liên Hợp quốc tại Việt Nam; ông Matt Jackson, Trưởng đại diện Quỹ Dân số Liên hợp quốc tại Việt Nam, cùng đại diện lãnh đạo Bộ, ban, ngành, tổ chức đoàn thể...

Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan, bà Pauline Tamesis, ông Matt Jackson, ông Nguyễn Minh Triết, Bí thư Trung ương Đoàn TNCS Hồ Chí Minh, Cục trưởng Cục Dân số Lê Thanh Dũng cùng nhấn nút khởi động và lan tỏa các thông điệp hưởng ứng Ngày Dân số thế giới.

Phát biểu tại buổi lễ, Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan nêu rõ, Đảng và Nhà nước Việt Nam đã xác định rõ quan điểm, định hướng về công tác dân số tại Nghị quyết số 21-NQ/TW của Ban chấp hành TW Đảng khóa XII, đó là: "Dân số là yếu tố quan trọng hàng đầu của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc", thực hiện chuyển trọng tâm chính sách từ kế hoạch hóa gia đình sang dân số và phát triển.

Trong hơn ba thập kỷ qua, kể từ sau Hội nghị Quốc tế về Dân số và Phát triển, Việt Nam đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng, đóng góp thiết thực vào việc thực hiện các mục tiêu phát triển bền vững (SDGs). Trong đó, công tác dân số đã góp phần tích cực vào tăng trưởng kinh tế, thu hẹp bất bình đẳng và tiến bộ xã hội, nâng cao chất lượng cuộc sống.

Việt Nam đã đạt được nhiều kết quả quan trọng của công tác dân số như: Tốc độ gia tăng dân số được kiểm soát; Việt Nam đang trong giai đoạn "cơ cấu dân số vàng", góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, giảm khoảng cách chênh lệch về thu nhập, mức sống giữa các vùng, các nhóm dân cư.

Tuổi thọ trung bình của người dân tăng lên 74,7 tuổi (năm 2024), cao hơn nhiều quốc gia có cùng mức thu nhập. Dịch vụ chăm sóc sức khỏe sinh sản/kế hoạch hóa gia đình, tư vấn tiền hôn nhân, tầm soát dị tật trước sinh và sơ sinh, chăm sóc người cao tuổi... ngày càng được củng cố, nâng cao về chất lượng dịch vụ.

Uỷ viên Ban chấp hành Trung ương Đảng, Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan phát biểu.

Tuy nhiên, theo đánh giá 7 năm thực hiện Nghị quyết số 21-NQ/TW, bên cạnh những kết quả đạt được, Việt Nam đang đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức tác động đến sự phát triển bền vững của đất nước. Đó là, tổng tỷ suất sinh giảm thấp nhất trong lịch sử và được dự báo là sẽ tiếp tục giảm trong các năm tiếp theo (Kết quả điều tra biến động dân số 01/4/2024: Năm 2022 là 2,01 con/phụ nữ giảm xuống 1,96 con/phụ nữ năm 2023 và 1,91 con/phụ nữ năm 2024, thấp nhất trong lịch sử nhân khẩu học của Việt Nam). Cùng với đó quá trình già hóa dân số diễn ra với tốc độ nhanh ở Việt Nam.

Tốc độ gia tăng tỷ số giới tính khi sinh đã được khống chế tuy nhiên chưa ổn định và vẫn cao so với mức cân bằng tự nhiên (kết quả điều tra biến động dân số 01/4/2024: Tỷ số giới tính khi sinh năm 2009 là 110,5 bé trai/100 bé gái; năm 2019 là 111,5 bé trai/100 bé gái và năm 2024 là 111,4 bé trai/100 bé gái). Tình trạng mang thai và sinh con ở phụ nữ tuổi chưa thành niên có xu hướng tăng; tảo hôn, hôn nhân cận huyết ở khu vực Tây Nguyên và Trung du Miền núi phía bắc vẫn còn cao.

Tuy tuổi thọ bình quân của người Việt Nam cao nhưng số năm sống khỏe mạnh tính từ lúc sinh mới chỉ đạt khoảng 65 năm. Tầm vóc, thể lực, chất lượng cuộc sống người dân vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số còn hạn chế so với vùng thành thị, đồng bằng ...

Cùng đó, chỉ số phát triển con người (HDI) của Việt Nam đứng ở vị trí 93/193 quốc gia và vùng lãnh thổ.

Các đại biểu tham dự lễ mít tinh.

Trước thực trạng và thách thức đó, sau khi sơ kết 5 năm thực hiện Nghị quyết 21, Bộ Chính trị đã ban hành Kết luận số 149-KL/TW ngày 10/4/2025 về đẩy mạnh thực hiện Nghị quyết 21-NQ/TW, trong đó nhấn mạnh: Rà soát, sửa đổi, bổ sung các quy định pháp luật về số con được sinh và các chính sách để thực hiện tốt các mục tiêu của Nghị quyết số 21-NQ/TW về công tác dân số trong tình hình mới.

Thực hiện Kết luận số 149-KL/TW, Ủy ban thường vụ Quốc hội đã thông qua Pháp lệnh sửa đổi, bổ sung Điều 10 của Pháp lệnh Dân số có hiệu lực từ ngày 03/6/2025, trong đó có sửa đổi quan trọng về quyền tự quyết về sinh sản của cá nhân và cặp vợ chồng được tôn trọng, phù hợp với sức khỏe, điều kiện và hoàn toàn tự nguyện.

"Tinh thần này hoàn toàn phù hợp với thông điệp của ngày dân số Thế giới năm nay "Quyền tự quyết về sinh sản trong một thế giới đang thay đổi"", Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan phát biểu.

Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan nhấn mạnh: Bộ Y tế đang tích cực tập trung xây dựng Luật Dân số và Chương trình mục tiêu chăm sóc sức khỏe, dân số và phát triển giai đoạn 2026-2035 với mục tiêu bảo đảm an sinh, sức khỏe, bình đẳng cho mọi người dân với nguyên tắc lấy con người là trung tâm, là mục tiêu của sự phát triển bền vững của đất nước.

Bộ Y tế đang đề xuất trong dự thảo Luật Dân số trình Chính phủ để trình Quốc hội có ý kiến và thông qua tại Kỳ họp thứ 10 (tháng 10/2025) có một số nội dung ưu tiên như: Ưu đãi về chế độ nghỉ thai sản; hỗ trợ bằng tiền mặt hoặc hiện vật khi sinh con; hỗ trợ cho phụ nữ mang thai, sinh con khi sàng lọc trước sinh và sơ sinh; ưu tiên tiếp cận chính sách hỗ trợ về nhà ở xã hội và các hỗ trợ khác phù hợp với tình hình phát triển kinh tế - xã hội của từng thời kỳ.

Ưu đãi tài chính hỗ trợ bằng tiền mặt hoặc hiện vật với gia đình sinh con một bề, có hai con gái; quy định các biện pháp giảm thiểu mất cân bằng giới tính khi sinh phù hợp với mỗi địa phương và cả nước.

Xây dựng và phát triển cơ sở hỗ trợ, chăm sóc người cao tuổi; phát triển nguồn nhân lực chăm sóc người cao tuổi như cấp học bổng, học phí người học chuyên ngành lão khoa tại cơ sở đào tạo thuộc khối ngành sức khỏe của Nhà nước.

Quy định các biện pháp thực hiện việc tư vấn, khám sức khỏe trước khi kết hôn đối với nam, nữ; sàng lọc, chẩn đoán, điều trị trước sinh và sơ sinh và các biện pháp, chính sách hỗ trợ khác để thực hiện việc duy trì mức sinh thay thế; giảm thiểu mất cân bằng giới tính khi sinh và đưa tỷ số giới tính khi sinh về mức cân bằng tự nhiên; thích ứng với già hóa dân số và nâng cao chất lượng dân số.

 

Các đại biểu chụp ảnh kỷ niệm tại lễ mít tinh.

Tại lễ mít tinh, thay mặt Ban chỉ đạo Quốc gia về Dân số và Phát triển, Bộ Y tế, Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan đề nghị Cục Dân số và các đơn vị thuộc Bộ Y tế tập trung với nỗ lực cao nhất cùng với các cơ quan, đơn vị, tổ chức có liên quan khẩn trương hoàn thiện dự án Luật Dân số trình Chính phủ để trình Quốc hội có ý kiến và đề nghị thông qua tại Kỳ họp thứ 10 (tháng 10/2025) Luật Dân số và Chương trình mục tiêu chăm sóc sức khỏe, dân số và phát triển giai đoạn 2026-2035 đảm bảo tiến độ, chất lượng.

Đề nghị các Bộ, ngành thành viên Ban Chỉ đạo Quốc gia, Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố tiếp tục quan tâm chỉ đạo, lãnh đạo, đảm bảo nguồn lực cho cho công tác dân số, nhất là trong bối cảnh thay đổi chính quyền địa phương hai cấp; đồng thời tích cực phối hợp trong quá trình xây dựng Luật Dân số và Chương trình mục tiêu chăm sóc sức khỏe, dân số và phát triển giai đoạn 2026-2035.

Đề nghị Liên hợp quốc, Quỹ Dân số Liên hợp quốc và các tổ chức quốc tế tiếp tục chia sẻ, hỗ trợ nguồn tài chính và hỗ trợ kỹ thuật để giúp Việt Nam ứng phó và thích ứng với những biến đổi dân số, bảo vệ quyền sinh sản và phát triển bền vững.

 

Bà Pauline Fatima Tamesis, Điều phối viên Thường trú Liên Hợp Quốc tại Việt Nam phát biểu.

Tại Lễ mít tinh, bà Pauline Fatima Tamesis, Điều phối viên Thường trú Liên hợp quốc tại Việt Nam khẳng định: “Liên hợp quốc tại Việt Nam cam kết tiếp tục hợp tác chặt chẽ với Chính phủ trong việc bảo đảm tiếp cận phổ cập với các dịch vụ sức khỏe sinh sản có chất lượng; hỗ trợ thúc đẩy các chính sách dân số toàn diện; mở rộng giáo dục giới tính toàn diện phù hợp với độ tuổi và dịch vụ thân thiện với thanh niên; tăng cường hệ thống dữ liệu để phục vụ tốt hơn cho công tác lập kế hoạch và đầu tư”.

Ông Matt Jackson, Trưởng Đại diện Quỹ Dân số Liên hợp quốc (UNFPA) tại Việt Nam phát biểu.

Tại chương trình, ông Matt Jackson, Trưởng Đại diện Quỹ Dân số Liên hợp quốc (UNFPA) tại Việt Nam, đã trình bày tóm tắt về Báo cáo tình trạng dân số thế giới 2025, nêu lên một số thông tin khảo sát đáng lưu ý. Cụ thể: Khảo sát 14 quốc gia của Quỹ Dân số Liên hợp quốc cho thấy, cứ mỗi 5 người thì có 1 người cho biết họ sẽ không thể có được số con như mong muốn; hơn một nửa số người được khảo sát cho rằng các yếu tố kinh tế là rào cản chính đối với việc làm cha mẹ; cứ mỗi 3 người thì có 1 người từng mang thai ngoài ý muốn; 40% người trên 50 tuổi nói rằng họ không đạt được quy mô gia đình mong muốn.

Trong bối cảnh đó, ông Matt Jackson ghi nhận những thành tựu quan trọng và nỗ lực của Việt Nam trong công tác dân số, đặc biệt là việc thực hiện quyền tự quyết về sinh sản.

Tọa đàm tại lễ mít tinh.

Toàn cảnh lễ mit tinh.

UNFPA tái khẳng định cam kết đồng hành cùng Chính phủ Việt Nam trong quá trình xây dựng Luật Dân số mới và triển khai Chương trình mục tiêu Quốc gia chăm sóc sức khỏe, dân số và phát triển giai đoạn 2026-2035./.