Tại buổi tập huấn nâng cao năng lực truyền thông do Bộ Thông tin và Truyền thông phối hợp Quỹ phòng chống tác hại thuốc lá, Bộ Y tế tổ chức ngày 21/11, Ths.Bs Phan Thị Hải, Phó giám đốc Quỹ Phòng chống tác hại thuốc lá cho biết, sử dụng thuốc lá là một trong nguyên nhân hàng đầu gây bệnh tật và tử vong sớm.

Thuốc lá chứa 7.000 hóa chất trong đó có 69 chất gây ung thư và là nguyên nhân gây nên 25 loại bệnh như: các bệnh ung thư, tim mạch, các bệnh về hô hấp và sinh sản.

Tại Việt Nam, sử dụng thuốc lá gây ra 85.500 ca tử vong mỗi năm. Hút thuốc lá thụ động gây ra 18.800 ca tử vong. Tổng cộng là 104.300 ca tử vong/năm vì các bệnh có liên quan đến thuốc lá sử dụng thuốc lá tạo nên gánh nặng bệnh tật, làm suy giảm chất lượng nguồn lao động.

Hơn 15 triệu người Việt Nam hút thuốc và hàng chục triệu người hút thuốc thụ động có nguy cơ mắc các bệnh liên quan đến thuốc lá và tử vong sớm.

Gánh nặng bệnh tật do sử dụng thuốc lá sẽ rõ rệt hơn trong 10 - 20 năm tới khi những người hút thuốc hiện nay phải đối mặt với những tác động đến sức khỏe của việc sử dụng thuốc lá.

Ths.Bs Phan Thị Hải, Phó giám đốc Quỹ Phòng chống tác hại thuốc lá, Bộ Y tế.

Cũng theo Bs. Hải, Tổ chức Y tế Thế giới ước tính tổn thất kinh tế toàn cầu do thuốc lá gây ra mỗi năm là 1.400 tỷ đô la Mỹ. Còn tại Việt Nam, theo ước tính sơ bộ của Hội Kinh tế Y tế Việt Nam năm 2022, tổng chi phí liên quan đến khám chữa bệnh, ốm đau và tử vong sớm do các bệnh liên quan đến sử dụng thuốc lá là 108.000 tỷ đồng một năm (tương đương 1,14% GDP năm 2022). Con số này lớn hơn gấp 5 lần so với đóng góp của nguồn thu thuế thuốc lá cho ngân sách quốc gia.

Trước những tác động vô cùng lớn của thuốc lá với sức khỏe và kinh tế, bà Hải đề xuất: "Chúng ta phải tăng thuế tiêu thụ đặc biệt đối với thuốc lá ở Việt Nam, xây dựng mức thuế đủ cao, liên tục mới có ý nghĩa giảm dần đều việc sử dụng thuốc lá".

Theo bà Hải từ năm 2019 đến nay (Theo Luật thuế tiêu thụ đặc biệt) hiện nay Việt Nam đang áp dụng tính thuế suất thuế tiêu thụ đặc biệt (TTĐB) theo tỷ lệ là 75% và giá tính thuế là giá xuất xưởng.

Tỷ lệ thuế thuốc lá tính theo giá bán lẻ (bao gồm TTĐB và giá trị gia tăng) chỉ chiếm trong khoảng từ 36,7-38,8%. Tỷ lệ này thấp hơn nhiều so với trung bình của các quốc gia có thu nhập trung bình (59%), thấp hơn đa số các nước ASEAN (Thái Lan 81.3%, Indonesia 63.5%, Singapore 67,5%, Malaysia 51.6%). Giá thuốc lá rất rẻ, thấp nhất 19 nước trong khu vực ở Tây Thái Bình Dương, khiến việc tiếp cận thuốc lá rất dễ dàng từ thanh thiếu niên đến những người có thu nhập thấp, do vậy khó giảm người sử dụng thuốc lá.

BS. Hải dẫn chứng: "giá một bao thuốc nhãn phổ biến nhất ở Việt Nam chỉ vào khoảng 0.9 USD/bao, giá thuốc lá ở Việt Nam đứng thứ 15, gần thấp nhất, trong số 19 nước trong khu vực Tây Thái Bình Dương. Với mức giá bán lẻ thấp như vậy, thuốc lá rất dễ tiếp cận với người có thu nhập thấp, trẻ em và trẻ vị thành niên.

Ths.Bs Nguyễn Tuấn Lâm,Chuyên gia Phòng chống tác hại thuốc lá của WHO chia sẻ tại hội thảo.

Cùng quan điểm trên, Ths.Bs Nguyễn Tuấn Lâm Chuyên gia phòng chống tác hại thuốc lá của WHO cũng cho rằng, tăng thuế tiêu thụ đặc biệt ở mức cao đối với thuốc lá là vô cùng cần thiết. Tăng thuế thuốc lá ở mức cao đủ để giảm tiêu dùng được thực hiện càng sớm sẽ giúp cứu sống nhiều người, giảm tổn thất kinh tế, xã hội.

Để đạt được hiệu quả giảm tiêu dùng thuốc lá, Tổ chức Y tế Thế giới khuyến cáo cần: Bổ sung thuế tuyệt đối (để chuyển sang hệ thống thuế hỗn hợp) với mức đủ lớn và tăng thuế theo một lộ trình đều đặn để giá thuốc lá theo kịp mức tăng thu nhập và dần hướng tới mức thuế tối ưu là chiếm 75% giá bán lẻ để góp phần đạt mục tiêu giảm tỷ lệ sử dụng thuốc lá.

Quan điểm chỉ đạo về tăng thuế thuốc lá

Công ước Khung về Kiểm soát thuốc lá (FCTC): “Các biện pháp về giá và thuế là những biện pháp quan trọng và hữu hiệu để giảm tiêu thụ thuốc lá trong các tầng lớp dân cư, đặc biệt là thanh thiếu niên.”; “Quyết tâm dành ưu tiên cho quyền bảo vệ sức khỏe công cộng”

Nghị quyết 20-NQ/TW ngày 25/10/2017 của Ban chấp hành Trung ương về tăng cường công tác bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân trong tình hình mới: “Tăng thuế tiêu thụ đặc biệt đối với các hàng hóa có hại cho sức khỏe như đồ uống có cồn, có ga, thuốc lá để hạn chế tiêu dùng”

Luật phòng, chống tác hại của thuốc lá: “Áp dụng chính sách thuế phù hợp để giảm tỷ lệ sử dụng thuốc lá”; “Kinh doanh thuốc lá là ngành nghề kinh doanh có điều kiện”

Luật Đầu tư: Kinh doanh sản phẩm thuốc lá, nguyên liệu thuốc lá, máy móc, thiết bị thuộc chuyên ngành thuốc lá là ngành nghề kinh doanh có điều kiện

Nghị định số 67/2013/NĐ-CP ngày 27/6/2013 của Chính phủ Về hoạt động sản xuất và kinh doanh thuốc lá: “Thuốc lá thuộc nhóm hàng hóa nhà nước hạn chế kinh doanh”.

Quyết định 568/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ ban hành Chiến lược Quốc gia về PCTH thuốc lá đến năm 2030./.

Nguồn: Suckhoedoisong.vn