"21 ngày qua thật sự rất căng thẳng với chúng tôi khi lần đầu tiên ghép đồng thời tim-phổi. Hôm nay, cả ê-kíp mới được giải tỏa căng thẳng và rất mừng 1-2 tuần nữa, chúng tôi có thể trả cho gia đình em một người khỏe mạnh", Giám đốc Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức Dương Đức Hùng xúc động chia sẻ.

Bệnh nhân đang hồi phục sức khỏe sau khi được ghép tim-phổi.

"Cân não" để hồi sinh cho người bệnh suy tim-phổi

Người bệnh Trần Như Q (38 tuổi) có tiền sử thông liên nhĩ-tăng áp động mạch phổi nặng đã bít dù thông liên nhĩ tại Bệnh viện Tim Hà Nội năm 2011, không theo dõi thường xuyên, mới dùng thuốc được 1 năm trở lại, bệnh nhân không có tiền sử tai biến mạch máu não.

Bệnh nhân vào viện được chẩn đoán mắc hội chứng eisenmenger – suy thất phải không hồi phục, hở ba lá nặng. Bệnh nhân có tiền sử bít dù thông liên nhĩ, khả năng tử vong tính theo ngày, có chỉ định ghép cả tim và phổi đồng thời dù không kịp thời gian điều trị suy dinh dưỡng và phổi người hiến có nhiễm khuẩn Acinetor baummani và to hơn lồng ngực người nhận.

"Bệnh nhân nằm viện nhiều tháng dài. Chúng tôi đã nghĩ, đây có lẽ là lần cuối cùng bệnh nhân nằm viện nếu không có tạng ghép", Tiến sĩ, bác sĩ Dương Đức Hùng chia sẻ.

Ngay khi có thông tin có người bệnh chết não hiến tạng là một nam thanh niên, các bác sĩ Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức đã tiến hành hội chẩn khẩn cấp. "Vấn đề nhiều người đặt ra, nếu dồn cả tim-phổi cho bệnh nhân mà không thành công, sẽ làm mất đi cơ hội của 2 người khác?", trước câu hỏi này, Giám đốc Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức quyết tâm cứu người bệnh theo nguyên tắc, ai nặng hơn được ưu tiên ghép tạng.

Các bác sĩ tiến hành ghép tim-phổi cho bệnh nhân.

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Phạm Hữu Lư, Phó Trưởng khoa Tim mạch-Lồng ngực, Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức cho biết, bệnh viện đã chuẩn bị ca ghép này cả năm qua và được Bộ Y tế thẩm định đề án “Ghép phổi và khối tim-phổi”.

Trải qua thời gian 7 giờ đồng hồ, hơn 40 chuyên gia đầu ngành đã cùng thực hiện ca ghép tim-phổi đồng thời cho người bệnh. Các chuyên gia phải sử dụng tuần hoàn ngoài cơ thể thay thế tạm thời tim và phổi trong thời gian 7 giờ; bảo đảm bảo hoạt động tốt nhưng cần tránh truyền nhiều dịch gây phù phổi, dùng ít thuốc mê và đưa vào các phương tiện theo dõi huyết động tiên tiến nhất.

Một thách thức đặt ra là phổi người cho không tương thích nên các bác sĩ phải cắt bớt phổi hai bên cho vừa, nối hai phế quản gốc thay vì nối khí quản theo kinh điển để tưới máu miệng nối tốt hơn, soi phế quản ống mềm trong mổ đánh giá 2 miệng nối phế quản gốc.

Sau ghép, bệnh viện cũng tiến hành hội chẩn đa khoa thường xuyên vì người bệnh được dùng thuốc ức chế miễn dịch mạnh nhưng rất dễ nhiễm khuẩn vì thông với bên ngoài và phổi hiến nhiễm khuẩn A. Baummani đa kháng sẵn, do đó cần cân bằng liều thuốc ức chế miễn dịch (vì thuốc làm giảm đề kháng).

Tiến sĩ, bác sĩ Dương Đức Hùng, Giám đốc Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức chia sẻ về ca phẫu thuật.

Bên cạnh đó,để điều trị suy thận do nhiều nguyên nhân, ê-kíp đã hội chẩn ngừng kháng sinh độc thận và kiểm soát nồng độ thuốc ức chế miễn dịch để thận ít độc và hồi phục sau 2 tuần. Đồng thời, tăng nuôi dưỡng tĩnh mạch và tiêu hóa, làm sạch phổi bằng mở khí quản, soi hút và tập phục hồi chức năng. Bệnh nhân tiếp tục được theo dõi hồi sức sau ghép.

Nhìn lại thành quả ca ghép tim-phổi đầu tiên thành công tại Việt Nam, Tiến sĩ, bác sĩ Dương Đức Hùng xúc động nói: "Chúng tôi đã trả được cho mẹ của bệnh nhân một người con, trả cho con trai 13 tuổi một người mẹ và trả cho các em của bệnh nhân một người chị khỏe mạnh. Đây là điều chúng tôi rất hạnh phúc".

Bà Vũ Thị Đức, mẹ bệnh nhân xúc động chia sẻ về sự hồi sinh của con gái mình.

Chứng kiến hành trình hồi sinh của con gái, bà Vũ Thị Đức (65 tuổi) - mẹ bệnh nhân nghẹn ngào: "Trước khi được ghép, con tôi phải nằm viện 3 tháng, sức khỏe rất yếu, phải ngồi xe đẩy không thể tự đi được. Nhìn thấy con đi vào phòng mổ, tôi chỉ biết giơ tay chào con rơi nước mắt mà không biết nói sao, không biết con mình có được ghép thành công không. Khi ca mổ thành công, cả đêm tôi không ngủ được. Bây giờ phấn khởi lắm. Xin cảm ơn các bác sĩ bệnh viện đã thực hiện ca mổ thành công để trả lại cho gia đình tôi một người con, người mẹ, người chị".

Dấu mốc quan trọng trên bản đồ ghép tạng Việt Nam

Sự thành công của ca ghép đồng thời tim-phổi cho bệnh nhân suy đa tạng đã mở ra một dấu mốc quan trọng, khẳng định bước tiến vượt bậc của Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức trong lĩnh vực ghép đa tạng, đồng thời đặt dấu mốc cho y học Việt Nam trên bản đồ thế giới và mở ra nhiều cơ hội cứu sống người bệnh nguy kịch.

Đây là ca bệnh đặc biệt hiếm gặp, đòi hỏi sự phối hợp liên chuyên khoa, áp dụng những kỹ thuật phẫu thuật và hồi sức tiên tiến hàng đầu hiện nay.

Ghép khối tim-phổi là một kỹ thuật y học tiên tiến, trong đó cả tim và hai phổi của người bệnh được thay thế đồng thời bằng tim và hai phổi khỏe mạnh từ người hiến tạng phù hợp. Đây là giải pháp điều trị cuối cùng cho các bệnh nhân mắc đồng thời bệnh tim và bệnh phổi giai đoạn cuối, khi tất cả các phương pháp điều trị khác không còn hiệu quả.

Tiến sĩ, bác sĩ Dương Đức Hùng, Giám đốc Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức chia sẻ về ca phẫu thuật ghép tim-phổi lần đầu tiên thành công tại Việt Nam.

Trên thế giới, ghép khối tim-phổi được thực hiện rất ít do yêu cầu nguồn tạng hiếm, quy trình phẫu thuật phức tạp và nguy cơ biến chứng cao; được chỉ định cho những trường hợp mắc đồng thời bệnh tim và bệnh phổi giai đoạn cuối khi tất cả các phương pháp điều trị khác không còn hiệu quả.

Các tình huống thường gặp gồm: bệnh tim bẩm sinh phức tạp kèm tăng áp động mạch phổi kiểu Eisenmenger; tăng áp động mạch phổi nặng đã gây suy tim phải không hồi phục; hoặc bệnh phổi giai đoạn cuối kèm bệnh tim trái không thể sửa chữa. Do yêu cầu nguồn tạng hiếm và kỹ thuật cực kỳ phức tạp, mỗi năm toàn thế giới chỉ thực hiện khoảng 100 ca ghép loại này.

Nhờ những tiến bộ về phẫu thuật, hồi sức và chăm sóc sau ghép, kết quả ghép khối tim-phổi đã được cải thiện rõ rệt. Tại Anh, tỷ lệ sống sau 90 ngày đạt khoảng 85% và sau 1 năm là 72%. Tại Mỹ, một số trung tâm hàng đầu như Stanford Health Care ghi nhận tỷ lệ sống 1 năm sau ghép tới gần 90%, cao hơn mức trung bình toàn quốc. Nhiều báo cáo quốc tế cho thấy tỷ lệ sống 5 năm sau ghép hiện đạt khoảng 60%, minh chứng cho hiệu quả của phương pháp này trong kéo dài và cải thiện chất lượng cuộc sống cho người bệnh.

Thành công của ca ghép đồng thời tim-phổi không chỉ đánh dấu bước tiến vượt bậc trong năng lực ghép tạng, đặc biệt là ghép đa tạng, mà còn khẳng định trình độ chuyên môn của đội ngũ y tế Việt Nam trong lĩnh vực ngoại khoa. Thành tựu này mở ra cơ hội sống và hướng điều trị mới cho những bệnh nhân mắc bệnh tim-phổi giai đoạn cuối.

Tiến sĩ, bác sĩ Hà Anh Đức, Cục trưởng Cục Quản lý khám, chữa bệnh (Bộ Y tế) đánh giá cao sự xuất sắc và tiến bộ vượt bậc trong chuyên môn ghép tạng của Việt Nam. Đây là ca ghép tim-phổi thứ 2 tại Việt Nam nhưng là ca ghép tim-phổi đầu tiên thành công.

Tiến sĩ, bác sĩ Hà Anh Đức, Cục trưởng Cục Quản lý khám, chữa bệnh (Bộ Y tế) phát biểu.

"Dù Việt Nam đi sau nhiều năm so với thế giới nhưng hiện nay chúng ta tự tin sánh ngang với các cường quốc năm châu về ghép tạng. Trình độ của đội ngũ cán bộ, hiệp đồng tác chiến, ý chí quyết tâm của các bác sĩ đã làm nên thành công này", ông Hà Anh Đức nói.

Thực hiện số lượng ghép và lấy đa tạng cao nhất từ trước đến nay

Trong năm 2025, Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức đã thực hiện số lượng trường hợp lấy và ghép đa tạng từ người hiến chết não cao nhất từ trước đến nay.

Từ cuối năm 2023 và đặc biệt là trong năm 2025 đã có sự tăng đột biến về số lượng người hiến chết não. Tính từ tháng 8/2024 đến 8/2025, bệnh viện đã vận động được hơn 50 trường hợp chấn thương sọ não nặng đồng ý hiến tạng, thực hiện lấy đa tạng từ 34 trường hợp hiến chết não.

Dự kiến 1-2 tuần nữa, bệnh nhân có thể ra viện.

Đặc biệt có những tuần bệnh viện đã thực hiện lấy đa tạng từ người hiến chết não để ghép cho loạt bệnh nhân nhận tim, nhận gan, nhận thận và thậm chí có bệnh nhân nhận 2 tạng cùng lúc (là trường hợp bệnh nhân ghép tim và gan đồng thời, tim và phổi đồng thời, gan và thận đồng thời).

Tính đến 12/8/2025, đã có 2.478 trường hợp (gồm ghép tim, phổi, gan, thận) được ghép tạng từ người hiến sống và chết não tại Bệnh viện Hữu Nghị Việt Đức, trong đó, có 109 ca ghép tim, 8 ca ghép phổi, 144 ca ghép gan từ người hiến chết não, 25 người ghép gan từ người hiến sống, 1.960 ca ghép thận sống, 232 ca ghép thận từ người hiến chết não.

Số lượng hiến mô, tạng sau chết não đến ngày 12/8/2025 tại bệnh viện là 150 trường hợp.

Trong 1 năm nay, từ tháng 8/2024 đến 8/2025, bệnh viện ghi nhận số trường hợp đồng ý hiến tạng chết não tăng kỷ lục, vì vậy số lượng trường hợp lấy đa tạng sau khi hồi sức và chẩn đoán chết não cao nhất từ trước đến nay.

Nguồn: nhandan.vn