Asset Publisher Asset Publisher

Đất nước bước vào kỷ nguyên mới đòi hỏi hệ thống y tế cần được phát triển mạnh mẽ hơn, không chỉ là trụ cột về an sinh xã hội mà còn phải trở thành lá chắn bảo đảm an ninh y tế và là ngành dịch vụ đóng góp vào tăng trưởng kinh tế- xã hội.

Một ca phẫu thuật tại Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức.

Việt Nam được quốc tế đánh giá là một trong số ít các nước có mạng lưới y tế hoàn chỉnh tới tận thôn, bản, bảo đảm cung cấp các dịch vụ y tế cơ bản cho người dân.

Nhận diện những thách thức cần giải quyết

Theo báo cáo của Bộ Y tế, một trong những thành tựu nổi bật nhất của ngành y tế là đã phát triển được mạng lưới cơ sở y tế rộng khắp trong cả nước, bảo đảm giúp người dân tiếp cận được dịch vụ y tế khi có nhu cầu. Đến hết năm 2024, ngoài mạng lưới trạm y tế tuyến xã, phường, cả nước có 1.665 bệnh viện, trong đó có 384 bệnh viện ngoài công lập; tỷ lệ giường bệnh đạt 34 giường bệnh/10 nghìn dân, cao hơn mức trung bình thế giới (33).

Việt Nam được quốc tế đánh giá là một trong số ít các nước có mạng lưới y tế hoàn chỉnh tới tận thôn, bản, bảo đảm cung cấp các dịch vụ y tế cơ bản cho người dân.

Thực hiện Luật Khám bệnh, chữa bệnh, hệ thống bệnh viện được tổ chức theo ba cấp chuyên môn (ban đầu, cơ bản, chuyên sâu) phân bố theo các vùng, miền trong cả nước để đáp ứng nhu cầu chăm sóc sức khỏe cho người dân, nhiều bệnh viện đã làm chủ kỹ thuật cao về y học. Hệ thống tổ chức y tế được đổi mới, hoàn thiện theo hướng tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả; tăng cường phân cấp, phân quyền, phát huy vai trò, trách nhiệm của các cấp ủy, chính quyền địa phương trong lãnh đạo, chỉ đạo, quản lý.

Đến nay, các chỉ tiêu sức khỏe cơ bản và mức độ thụ hưởng dịch vụ y tế của người dân Việt Nam cải thiện rõ rệt qua từng năm. Tuổi thọ trung bình đạt 74,7 tuổi (vượt chỉ tiêu 74,5 tuổi vào năm 2025), cao hơn trung bình thế giới (73,3); các chỉ số về tử vong mẹ và trẻ em cũng đang giảm mạnh… Việt Nam được các tổ chức quốc tế đánh giá là điểm sáng trong thực hiện các mục tiêu thiên niên kỷ lĩnh vực y tế.

Báo cáo giám sát toàn cầu về thực hiện bao phủ chăm sóc sức khỏe toàn dân do Tổ chức Y tế thế giới và Ngân hàng Thế giới thực hiện năm 2023, chỉ số bao phủ dịch vụ y tế thiết yếu của Việt Nam đạt 68/100 điểm, bằng với trung bình toàn cầu và cao hơn so với mức trung bình của khu vực Đông Nam Á (62 điểm). Mức độ tiếp cận và thụ hưởng dịch vụ y tế của người dân tăng lên khi số lượt khám, chữa bệnh bình quân trên một người có thẻ bảo hiểm y tế tăng từ 1,76 lượt năm 2009 lên 1,95 lượt năm 2024…

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, công tác chăm sóc sức khỏe của người dân cũng đang đối mặt những thách thức cần phải giải quyết để y tế là một trụ cột an sinh xã hội quan trọng, đồng thời đóng góp cùng đất nước bước vào kỷ nguyên mới. Đó là sự chênh lệch giữa các vùng, miền về chỉ số sức khỏe, khả năng tiếp cận dịch vụ y tế và chất lượng dịch vụ y tế. Sự khác biệt về chỉ số sức khỏe cơ bản như tuổi thọ trung bình, tử vong trẻ em, suy dinh dưỡng trẻ em giữa các vùng, miền còn nhiều vấn đề cần cải thiện.

Hệ thống cung ứng dịch vụ y tế chưa đáp ứng phù hợp sự thay đổi của mô hình bệnh tật và nhu cầu của người dân. Trong bối cảnh các bệnh không lây nhiễm ngày càng gia tăng, chiếm 2/3 tổng gánh nặng bệnh tật và tử vong, hệ thống y tế vẫn chủ yếu tập trung vào điều trị, trong khi đó phòng bệnh và chăm sóc sức khỏe ban đầu tại y tế cơ sở chưa được chú trọng đúng mức dẫn đến hệ thống y tế hoạt động trong tình trạng mất cân bằng và kém hiệu quả với mức chi phí y tế tăng cao.

Nhân lực y tế chưa đáp ứng đủ cả về số lượng, chất lượng và phân bố. Tổng nhân lực ngành y tế hiện nay là 482.975 người, thấp hơn nhiều so với dự kiến của Quy hoạch phát triển nguồn nhân lực y tế giai đoạn 2011-2020; cơ cấu có sự mất cân đối giữa các tuyến, cấp chuyên môn, giữa các vùng kinh tế-xã hội; số lượng nhân lực y tế dự phòng thiếu hụt cả về số lượng và chất lượng. Khó thu hút và duy trì nhân lực y tế tại khu vực miền núi, vùng sâu, vùng xa và tuyến y tế cơ sở cũng như ngành nghề chuyên môn đặc thù như: Lao, phong, tâm thần, pháp y...

Nguồn lực đầu tư cho y tế chưa tương xứng với nhu cầu và yêu cầu của công tác chăm sóc, bảo vệ sức khỏe nhân dân trong tình hình mới. Ngân sách nhà nước cho y tế và bảo hiểm y tế có tăng nhưng mức chi chăm sóc sức khỏe bình quân theo đầu người của Việt Nam vẫn thấp hơn mức bình quân của các nước ASEAN. Nguồn vốn đầu tư công cho lĩnh vực y tế chưa đáp ứng nhu cầu nâng cấp và mở rộng quy mô khám, chữa bệnh tại các cơ sở y tế công lập; đầu tư cho y tế dự phòng, y tế cơ sở chưa bảo đảm.

Bên cạnh đó, thiếu nguồn kinh phí đầu tư để hình thành được các bệnh viện, trung tâm y tế kỹ thuật cao về chất lượng, dịch vụ tiêu chuẩn quốc tế, cơ sở vật chất và trang thiết bị ngang tầm khu vực và thế giới. Việc chậm trễ, không kịp thời đầu tư sẽ dẫn đến mất cơ hội bắt kịp với thế giới, nguy cơ thất thoát lớn nguồn kinh phí đi nước ngoài chữa bệnh của người dân, đồng thời không thu hút được người nước ngoài đến Việt Nam khám, chữa bệnh, tăng nguồn thu phát triển kinh tế-xã hội.

Hệ thống y tế cần thực hiện tốt ba vai trò

Trao đổi với phóng viên Báo Nhân Dân, PGS, TS Phan Lê Thu Hằng, Phó Vụ trưởng Kế hoạch tài chính (Bộ Y tế) cho rằng, trong giai đoạn phát triển mới, hệ thống y tế cần thực hiện tốt đồng thời cả ba vai trò: Là trụ cột vững chắc về an sinh xã hội và phát triển con người; lá chắn bảo đảm an ninh y tế; là ngành dịch vụ đặc biệt đóng góp vào tăng trưởng kinh tế.

Hệ thống y tế phải được phát triển tương xứng với sự phát triển kinh tế-xã hội chung của đất nước; phải có đóng góp tích cực và hiệu quả vào quá trình phát triển đó; hệ thống y tế cần lan tỏa những thành quả của quá trình phát triển kinh tế-xã hội tới người dân, giúp người dân được thụ hưởng những thành quả của quá trình tăng trưởng kinh tế, đó là các dịch vụ chăm sóc sức khỏe chất lượng với đặc trưng là dịch vụ xã hội cơ bản, thiết yếu, mang lại lợi ích trực tiếp và dễ nhận biết.

Hệ thống y tế phải được phát triển tương xứng với sự phát triển kinh tế-xã hội chung của đất nước.

Từ phân tích nêu trên, theo PGS, TS Phan Lê Thu Hằng, toàn bộ sáu cấu phần cơ bản của hệ thống y tế đều cần được đổi mới, cải tiến liên tục theo hình xoắn ốc trong một khung cấu trúc thống nhất, bảo đảm sự tương tác hiệu quả giữa các thành tố này để tối ưu hóa tác động chung. Sáu cấu phần đó là: Công tác quản trị ngành y tế; cung ứng đầy đủ dịch vụ y tế (y tế dự phòng, y tế cơ sở, an toàn thực phẩm, khám, chữa bệnh…); dược, cơ sở hạ tầng và công nghệ y tế; nhân lực y tế; tài chính y tế; hệ thống thông tin, chuyển đổi số y tế.

Bộ trưởng Y tế Đào Hồng Lan cho biết, thời gian tới, Bộ Y tế tập trung rà soát, sắp xếp cơ cấu tổ chức của các đơn vị trực thuộc, các đơn vị cấp khu vực, vùng; triển khai hiệu quả các chính sách về y tế cơ sở tại Chỉ thị số 25-CT/TW ngày 25/10/2023 của Ban Bí thư; Nghị quyết số 99/2023/QH15 của Quốc hội; hình thành và đưa vào hoạt động các khu phức hợp y tế chuyên sâu và phát triển kỹ thuật cao, góp phần kiến tạo hệ thống y tế hiện đại, tiên tiến, có khả năng đóng góp trực tiếp cho tăng trưởng kinh tế.

Tăng cường phát triển nhân lực y tế đáp ứng với yêu cầu trong tình hình mới, bao gồm số lượng, chất lượng, cơ cấu, phân bố, hiệu quả sử dụng nhân lực và năng lực cạnh tranh. Đổi mới cơ chế quản lý, nâng cao hiệu quả hoạt động khoa học và công nghệ, đổi mới sáng tạo ngành y tế; đẩy mạnh chuyển đổi số, ưu tiên, tập trung chỉ đạo bảo đảm tiến độ triển khai các nhiệm vụ của Đề án 06; đẩy nhanh tiến độ triển khai Sổ sức khỏe điện tử trên VNelD, liên thông kết quả xét nghiệm... Hoàn thiện xây dựng, kết nối và chia sẻ cơ sở dữ liệu quốc gia y tế; từng bước hình thành nền y tế thông minh với ba trụ cột: Phòng bệnh thông minh, khám, chữa bệnh thông minh và quản trị y tế thông minh.

Tại cuộc thăm và làm việc của Tổng Bí thư Tô Lâm với Bộ Y tế nhân dịp kỷ niệm 70 năm Ngày Thầy thuốc Việt Nam, Bộ Y tế đã đề nghị Bộ Chính trị, Ban Bí thư tiếp tục quan tâm, chỉ đạo Đảng ủy Chính phủ, cấp ủy, chính quyền các cấp chú trọng công tác bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân, coi đây là một trong những nhiệm vụ chính trị quan trọng hàng đầu trong các chính sách an sinh xã hội, góp phần phát triển toàn diện con người Việt Nam trong kỷ nguyên mới, làm nền tảng quan trọng để phát triển đất nước giàu mạnh.

Chú trọng việc bảo đảm điều kiện về cơ sở vật chất, thuốc, thiết bị y tế, nhân lực y tế để làm tốt công tác chăm sóc sức khỏe ban đầu, để mọi người dân được chăm sóc sức khỏe thường xuyên ngay tại cộng đồng theo phương châm phòng bệnh hơn chữa bệnh; được quản lý sức khỏe thông qua Sổ sức khỏe điện tử; được khám sức khỏe định kỳ, sàng lọc phát hiện sớm một số bệnh có tỷ lệ mắc cao, gánh nặng bệnh tật lớn. Giao Đảng ủy Chính phủ chỉ đạo khẩn trương xây dựng và thực hiện Chương trình Mục tiêu quốc gia về dân số và phát triển giai đoạn 2026-2035...

Cho phép Bộ Y tế tham mưu các chính sách đặc thù trong đào tạo, đãi ngộ, thu hút nhân lực làm việc tại y tế cơ sở, các vùng sâu, vùng xa, vùng khó khăn, biên giới, hải đảo và trong một số lĩnh vực (y tế dự phòng, pháp y, pháp y tâm thần, tâm thần, lao, phong, hồi sức cấp cứu...); tập trung các giải pháp xây dựng một số cơ sở đào tạo chất lượng cao, ngang tầm quốc tế (tại Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh).

Cho phép Bộ Y tế tham mưu lựa chọn một số nội dung ưu tiên để tập trung triển khai có hiệu quả Nghị quyết số 57 NQ/TW về đột phá phát triển khoa học-công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia trong lĩnh vực y tế, trong đó ưu tiên nghiên cứu phát triển sản xuất thuốc, vắc-xin, sinh phẩm y tế; phát triển đầu tư các trung tâm y tế chuyên sâu, kỹ thuật cao.

Đồng thời chỉ đạo các cấp có thẩm quyền ưu tiên bố trí ngân sách đầu tư cho y tế để tập trung thực hiện danh mục dự án ưu tiên đầu tư theo Quy hoạch mạng lưới cơ sở y tế thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt. Trước mắt, đầu tư sáu bệnh viện ngang tầm quốc tế (Bạch Mai, Hữu nghị Việt Đức, Trung ương Huế, Chợ Rẫy, 108 và 175).

Nguồn: Nhandan.vn

Nhiên Thị Nguyễn