Asset Publisher Asset Publisher

Phong trào hiến máu tình nguyện tại Việt Nam hiện lan tỏa rất mạnh.

Hiến máu – nền tảng cho sự sống

Phong trào hiến máu tình nguyện tại Việt Nam hình thành từ đầu những năm 1990. Ban đầu, lượng máu tiếp nhận hàng năm chỉ đạt khoảng 100.000 đơn vị. Đến nay, mỗi năm Ngành Y tế tiếp nhận trung bình 1,3–1,4 triệu đơn vị máu, có năm lên tới 1,7 triệu đơn vị. Tỷ lệ người hiến máu tình nguyện đạt khoảng 98%, tăng mạnh so với con số 30% của năm 2000.

Các chiến dịch hiến máu lớn như “Lễ hội Xuân Hồng”, “Hành trình Đỏ”, “Chủ Nhật Đỏ” đã góp phần tạo nên nền tảng vững chắc cho công tác truyền máu. Những chương trình này được tổ chức thường niên, thu hút hàng chục nghìn người tham gia, đặc biệt là thanh niên, sinh viên và cán bộ công chức.

Trong thời điểm dịch COVID-19 diễn biến phức tạp, nguồn máu dự trữ từng đứng trước nguy cơ thiếu hụt. Tuy nhiên, nhiều người dân vẫn tự nguyện đến hiến máu, tuân thủ các biện pháp phòng dịch. Hành động này cho thấy phong trào đã ăn sâu vào ý thức cộng đồng, trở thành nét đẹp văn hóa.

Ngoài các đợt cao điểm hiến máu vào dịp Tết, mùa hè hay trong năm học mới, nhiều địa phương đã xây dựng mạng lưới “ngân hàng máu sống” – nơi tập hợp các tình nguyện viên sẵn sàng hiến máu đột xuất khi có tai nạn, thảm họa, cấp cứu khẩn cấp. Tại Hà Nội, TP.HCM và một số tỉnh như Đắk Lắk, Thanh Hóa, Quảng Nam…, các ngân hàng máu sống này hoạt động hiệu quả, hỗ trợ hàng trăm ca cấp cứu mỗi năm. Hình thức kết nối thường thông qua mạng xã hội hoặc ứng dụng y tế nội bộ, giúp rút ngắn thời gian chờ truyền máu.

Theo thống kê từ Viện Huyết học – Truyền máu Trung ương, mỗi ngày đơn vị này cần tiếp nhận tối thiểu 1.200 – 1.500 đơn vị máu để phục vụ điều trị. Trong khi đó, các tỉnh miền núi phía Bắc hay Tây Nguyên vẫn thường xuyên đối mặt với tình trạng thiếu máu cục bộ, nhất là vào mùa mưa lũ hoặc sau các đợt nghỉ lễ dài ngày. Vì vậy, Ngành Y tế đặt mục tiêu tiếp tục mở rộng mạng lưới tuyên truyền, tăng tần suất tổ chức ngày hội hiến máu và phát triển đội ngũ hiến máu nhắc lại định kỳ.

Các tình nguyện viên tham gia Khai mạc Hành trình Đỏ tỉnh Gia Lai năm 2025.

Theo Bộ Y tế, hiện lượng máu tiếp nhận mới đáp ứng khoảng 75% nhu cầu truyền máu cho cấp cứu, điều trị, phẫu thuật và dự phòng. Ngành Y tế khuyến khích các cơ quan, đơn vị phối hợp tổ chức hiến máu an toàn, phù hợp với tình hình dịch bệnh và đảm bảo sức khỏe cho người hiến lẫn người nhận.

Hiến tạng – lựa chọn mang tính nhân văn sâu sắc

Song song với hiến máu, phong trào hiến mô, tạng sau khi qua đời cũng đang dần được cộng đồng hưởng ứng. Đây là lĩnh vực đặc thù, liên quan đến pháp lý, y học và yếu tố tâm lý – xã hội. Do đó, quá trình phát triển cần thời gian, sự đồng thuận và truyền thông hiệu quả.

Tính đến đầu năm 2024, cả nước có gần 90.000 người đăng ký hiến mô, tạng sau khi chết hoặc chết não. Con số này vẫn còn khiêm tốn so với tiềm năng thực tế. Tuy nhiên, các cơ sở chuyên khoa ghi nhận xu hướng tích cực trong những năm gần đây.

Trong năm 2023, số ca hiến tạng từ người chết não tăng 15% so với năm trước. Riêng 4 tháng đầu năm 2024, số ca hiến mô, tạng thực tế tăng gấp đôi so với cùng kỳ 2023. Đây là kết quả của quá trình truyền thông liên tục từ các bệnh viện lớn như Bệnh viện Việt Đức, Chợ Rẫy, Trung tâm điều phối ghép tạng Quốc gia, cùng sự tham gia của các tổ chức tôn giáo và cơ quan truyền thông.

Ngoài các trung tâm lớn tại Hà Nội, TP.HCM, mạng lưới ghép tạng đã và đang được mở rộng ra các tỉnh như Huế, Cần Thơ, Thái Nguyên, Nghệ An. Một số bệnh viện tuyến tỉnh đã được tập huấn về quy trình tiếp nhận tạng, nhận diện người hiến chết não, phối hợp điều phối, đảm bảo tạng được vận chuyển an toàn và ghép đúng thời gian vàng. Thống kê của Trung tâm Điều phối ghép tạng Quốc gia cho thấy hiện nay cả nước có 23 cơ sở đủ năng lực thực hiện ghép mô, tạng, chủ yếu tập trung ở các thành phố lớn.

Việc tuyên truyền nâng cao nhận thức cộng đồng được thực hiện theo hướng tiếp cận đa kênh. Ngoài các buổi tư vấn tại bệnh viện, Ngành Y tế còn phối hợp với các nhà chùa, giáo xứ, hội đoàn để truyền tải thông tin về giá trị của việc hiến tạng, xóa bỏ định kiến tâm linh và khuyến khích người dân đăng ký từ sớm. Trong năm 2023, gần 20.000 người mới đã hoàn tất đăng ký hiến mô, tạng – con số cao nhất trong một năm từ trước đến nay.

Tháng 5/2024, Thủ tướng Chính phủ cùng nhiều lãnh đạo Đảng, Nhà nước và Bộ Y tế đã đăng ký hiến mô, tạng tại lễ phát động “Cho đi là còn mãi” do Bệnh viện Việt Đức tổ chức. Sự kiện này tạo hiệu ứng tích cực, nâng cao nhận thức xã hội về ý nghĩa và giá trị của việc hiến mô, tạng.

Bộ Y tế đang phối hợp xây dựng các chính sách mới nhằm khuyến khích người dân đăng ký hiến mô, tạng, mở rộng mạng lưới điều phối, và tăng cường đầu tư cho cơ sở hạ tầng phục vụ tiếp nhận – ghép tạng. Các bệnh viện cũng chủ động đào tạo đội ngũ tư vấn, hỗ trợ tâm lý cho người hiến và gia đình.

Các bác sĩ Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức trong 1 ca thực hiện lấy tạng từ người chết não hiến tặng.

Hỗ trợ người bệnh – từ chính sách đến cộng đồng

Ngoài các phong trào hiến máu, hiến tạng, Ngành Y tế cũng triển khai nhiều hoạt động hỗ trợ người bệnh khó khăn. Các chương trình khám chữa bệnh miễn phí cho đồng bào vùng sâu, vùng xa, hỗ trợ trẻ em nghèo bị tim bẩm sinh, giảm viện phí cho bệnh nhân không có khả năng chi trả vẫn đang được duy trì.

Tại nhiều bệnh viện lớn như Bạch Mai, K, Chợ Rẫy, Nhi Trung ương…, các phòng công tác xã hội được thành lập nhằm hỗ trợ bệnh nhân khó khăn, tiếp nhận đơn xin hỗ trợ viện phí, phối hợp với nhà tài trợ và truyền thông để kêu gọi nguồn lực. Nhờ đó, hàng nghìn bệnh nhân mỗi năm đã được hỗ trợ từ vài triệu đến hàng trăm triệu đồng để chi trả thuốc điều trị ung thư, lọc máu chu kỳ, hoặc chi phí ghép tạng, hồi sức cấp cứu.

Nhiều bệnh viện phối hợp với các tổ chức từ thiện, doanh nghiệp, cơ quan báo chí và mạng lưới mạnh thường quân để gây quỹ, tài trợ chi phí điều trị cho bệnh nhân nghèo. Một số đơn vị xây dựng quỹ hỗ trợ riêng như “Trái tim cho em”, “Vì bệnh nhân ung thư”, hoặc tổ chức các phiên chợ 0 đồng cho người nhà bệnh nhân nội trú.

Một số mô hình hỗ trợ cộng đồng cũng cho thấy hiệu quả tích cực như: “Bếp ăn miễn phí cho bệnh nhân nghèo”, “Chuyến xe 0 đồng đưa bệnh nhân về quê”, “Tủ đồ chia sẻ tại hành lang bệnh viện”… Đây là các hoạt động xã hội hóa được phát triển từ sáng kiến của chính bệnh viện hoặc các nhóm thiện nguyện gắn bó lâu dài với y tế.

Bên cạnh đó, Ngành Y tế đẩy mạnh truyền thông về bảo hiểm y tế toàn dân, y học gia đình, y tế cơ sở, nhằm giảm gánh nặng tài chính cho người bệnh và tránh chuyển tuyến không cần thiết. Tinh thần “lấy người bệnh làm trung tâm” đang dần được thể hiện qua cải cách hành chính, ứng dụng công nghệ thông tin và thái độ phục vụ của nhân viên y tế.

Việc hỗ trợ người bệnh không chỉ đến từ chính sách, mà còn được nuôi dưỡng bởi những hành động lặng thầm: người mẹ đưa con đi hiến máu lần đầu; gia đình người hiến tạng đồng ý chia sẻ sự sống ngay trong phút ly biệt; người bệnh nghèo nhận được toa thuốc miễn phí từ những đồng tiền nhỏ lẻ góp lại. Đó là minh chứng cho sức mạnh cộng đồng trong hành trình đồng hành cùng ngành y.

Các bác sĩ Bệnh viện Việt Đức trong ca ghép tim - gan đồng thời, tháng 10/2024.

Phong trào hiến máu, hiến tạng và hỗ trợ người bệnh khó khăn là kết quả của sự phối hợp liên ngành. Bên cạnh vai trò nòng cốt của Ngành Y tế, còn có sự đóng góp của Hội Chữ thập đỏ, Trung ương Đoàn, Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức tôn giáo, doanh nghiệp, cơ quan báo chí và toàn thể người dân.

Đây là mô hình vận động xã hội có tổ chức, được phát triển trên nền tảng chính sách, truyền thông và lòng tin của cộng đồng. Sự thành công không đến từ một bộ, ngành riêng lẻ, mà từ tinh thần hợp tác, chia sẻ trách nhiệm vì một xã hội khỏe mạnh và nhân ái hơn./.

Nhiên Thị Nguyễn