Bệnh nhiễm độc nicotin là tình trạng bệnh lý xảy ra do tác động, ảnh hưởng của nicotin đối với người tiếp xúc trong quá trình lao động gây nên các rối loạn bệnh lý đặc trưng. Biểu hiện chính của bệnh là suy nhược thần kinh; hội chứng dạ dày; mạch, huyết áp hạ; viêm màng tiếp hợp, thị lực giảm. Đối tượng có nguy cơ nhiễm độc cao nhất là những người làm việc ở môi trường có nhiều nicotin như trồng và sản xuất chế biến thuốc lá, phun thuốc trừ sâu…

Chúng tôi đã có cuộc trao đổi cụ thể về bệnh nhiễm độc nicotin với bác sĩ Nhật Lan về căn bệnh này.

Bệnh nhiễm độc nicotin: nguy cơ, phòng và trị - 1Nicotin có trong thuốc lá với tỷ lệ thay đổi từ 0,05 - 8%, thường là 2 - 3%. Hút thuốc lá làm tăng thêm tỉ lệ tử vong từ 30-80%, chủ yếu là các bệnh gây ung thư, bệnh tắc nghẽn mãn tính…

Thưa bác sĩ chất độc hại nicotin nguy hại đến con người như thế nào?

Nicotin là chất lỏng sánh như dầu, không màu và có mùi, tiếp xúc với không khí chuyển màu nâu sẫm và có mùi rất mạnh đặc biệt. Nicotin là một chất rất độc, có thể gây nhiễm độc nghiêm trọng và gây tử vong, hấp thụ vào cơ thể qua đường tiêu hóa, hô hấp và da. Nicotin có trong thuốc lá với tỷ lệ thay đổi từ 0,05 - 8%, thường là 2 - 3%. Các nguy cơ của bệnh hút thuốc lá, người ta đã tính ra được hút một điếu thuốc lá là tự tước đi của mình 5,5 phút sự sống. Hút thuốc lá làm tăng thêm tỉ lệ tử vong từ 30-80%, chủ yếu là các bệnh gây ung thư, bệnh tắc nghẽn mãn tính…

Những tác hại chính do hút thuốc lá và chất nicotin gây ra: ung thư phổi, tỉ lệ người hút thuốc tăng cao thì ung thư phổi tăng cao; ung thư ở các bộ phận đầu và cổ: ung thư thực quản, ung thư thanh quản, ung thư miệng, ung thư mũi; ung thư thận và bàng quang; ung thư tuyến tụy và ung thư bộ phận sinh dục cả nam lẫn nữ, liên quan tới việc hút thuốc lá dẫn đến ung thư tử cung và ung thư dương vật; ung thư hậu môn và trực tràng. Bệnh đường hô hấp từ hút thuốc lá, ngửi mùi khói thuốc lá ảnh hưởng tới chức năng phổi qua mũi, miệng vòm họng, khí quản và vào phổi làm tắc nghẽn mãn tính gây nên hen xuyễn nhiễm trùng đường hô hấp. Hút thuốc lá gây nên bệnh tim mạch và huyết áp, bệnh mạch vành và nhồi máu cơ tim, rối loạn nhịp tim và đột tử. Hút thuốc lá ảnh hưởng đến thai nhi và trẻ sơ sinh, ảnh hưởng đến trí tuệ của trẻ mai sau. Đó là những nguy hại cụ thể và còn chưa kể hết một số bệnh nữa do hút thuốc lá và chất nicotin gây ra.

Những công việc gì có nguy cơ mắc bệnh do nicotin ?

Mọi công việc phải thao tác, tiếp xúc, hút thuốc lá, hít thở hơi, bụi thuốc lá có nicotin như: các công việc trồng, tỉa, chăm bón, thu, hái, vận chuyển, đóng kiện lá, cọng thuốc lá, thuốc lào; các công việc trong quá trình sản xuất thuốc lá như tước cọng, sấy, sàng, cuốn điếu, đóng bao; dùng nicotin làm hóa chất trừ sâu, pha loãng phun lên rau quả, cây trồng; dùng nicotin làm thuốc chữa một số bệnh ký sinh trùng ngoài da cho súc vật.

Thưa bác sĩ những triệu chứng khi nhiễm độc nicotin?

Nhiễm độc cấp tính: Mặt xanh tái, suy yếu, đi lại khó khăn, đau trước ngực, nhức đầu dữ dội, rối loạn thị giác, tim đập nhanh, đồng tử dần giãn to. Cảm giác cháy bỏng ở thực quản, dạ dày, buồn nôn, chóng mặt, ứa nước bọt, run tay, tiêu chảy, đau bụng. Ở thể nặng có thể trụy tim mạch, gây tử vong. Nhiễm độc nghề nghiệp: Thường gặp ở người lao động tiếp xúc với thuốc lá có nồng độ nicotin cao trong quá trình lao động, sản xuất mà điều kiện vệ sinh kém. Đối với da và niêm mạc: Niêm mạc mũi, họng bị kích thích, khô, viêm kết mạc, viêm miệng.

Các vị trí da hở có biểu hiện viêm da dị ứng, các móng tiếp xúc với công việc bị nứt gẫy, tụt móng. Đối với tim mạch: Nicotin gây cơn đau ngoại tâm thu, có thể gây viêm, vữa động mạch, nhồi máu cơ tim. Thần kinh: Nhức đầu, mất ngủ, thần kinh thị giác, thính giác có thể bị tổn thương gây điếc và giảm thị lực. Hô hấp: Nicotin gây viêm niêm mạc hô hấp, gây khó thở, viêm phế quản mãn tính, giãn phế nang giống như các bệnh do bụi thực vật.

Bác sĩ cho biết việc chẩn đoán nhiễm độc nicotin như thế nào?

Yếu tố tiếp xúc: Người được chẩn đoán là nhiễm độc nicotin nghề nghiệp phải là người tiếp xúc với nicotin và bụi thuốc lá có nồng độ vượt quá nồng độ tối đa cho phép. Dấu hiệu lâm sàng: da, niêm mạc: niêm mạc có biểu hiện kích thích, viêm da dị ứng; tim mạch: cơn đau tim ngoại tâm thu, biến đổi huyết áp; thần kinh: nhức đầu, khó ngủ, trí nhớ giảm sút, run tay, chuột rút; tiêu hóa: đầy hơi, buồn nôn, tiêu chảy, đau thượng vị; hô hấp: giảm thông khí phổi, viêm phế quản mãn tính, giãn phế nang. Dấu hiệu cận lâm sàng: Xét nghiệm nicotin nước tiểu: người không hút thuốc lá: 0,3mg/l, người hút thuốc lá:1,2mg/l. Về việc điều trị: Đối với các trường hợp nhiễm độc cấp như pha chế nước chắt thuốc lá hay nicotin cần cấp cứu thật nhanh. Nếu nhiễm độc đường tiêu hóa: gây nôn, rửa dạ dày với dung dịch Pecmanganat kali 0,1% hay dung dịch axit tanic 0,5%. Nếu nhiễm độc đường hô hấp đưa ngay nạn nhân ra khỏi vùng ô nhiễm, làm hô hấp nhân tạo, thở ôxy. Nhiễm độc mãn tính: không  có thuốc đặc hiệu, chủ yếu chữa các triệu chứng và nâng cao thể trạng chung.

Làm cách nào để có thể ngăn ngừa và phòng chống những tác hại c thưa bác sĩ?

Lắp đặt hệ thống thông gió và hút hơi khí độc chung và tại nơi làm việc; Thực hiện vệ sinh cá nhân như sử dụng trang bị bảo hộ lao động thường xuyên, tắm giặt sau ca làm việc; Tổ chức khám sức khỏe định kỳ để sắp xếp công việc phù hợp và theo dõi điều trị những trường hợp bị thấm nhiễm; định kỳ đo kiểm nồng độ nicotin trong không khí nơi làm việc để có các giải pháp kịp thời (nồng độ tối đa cho phép: 0,5mg/m3)./.​